«Ցտեսություն» ուսումնական նախագիծ

Առանձին գործող ավագ դպրոցը հանրապետությունում իրականություն է արդեն 7 տարի (2009-ից): Ավագ դպրոցի հիմնական նպատակը սովորողի մասնագիտական կրթություն ստանալու, ինքնուրույն կյանքի համար անհրաժեշտ գիտելիքների, կարողությունների և հմտությունների ապահովումն է:  Կրթահամալիրի կազմում, որտեղ գործում են ուսումնական կենտրոններ` մասնագիտական միջավայրով, և հեղինակային կրթական ծրագիրը` իր ուսումնական պլանով, հնարավոր են դարձնում, որ ամեն անհատ ձևավորի իր կրթական պատվերը, որ կրթական ծրագիրը առավելագույն չափով անհատականացվի, և մի ավագ դպրոցում, անգամ մի դասարանում կարող են սովորել տարբեր խորացված ուսուցման (այլ կերպ ասած` տարբեր հոսքերի) սովորողներ, ընդ որում մեկը կարող է դասընթացներ ընտրել տաբեր բնագավառներից:

Կրթահամալիրի Ավագ դպրոցում ուսուցման կազմակերպման տարատեսակ ձևերերից ընտվել է նախագծային ուսուցումը: Նախագծային ուսուցման մեթոդները սովորողների մոտ զարգացնում են ճանաչողական, ստեղծագործական հմտություններ, հնարավորություն են տալիս ներկայիս ինֆորմացիոն հսկայական հոսքը համակարգել, ներկայացնել սեփական տեսակետից:

Ողջ հանրապետությունում 12-րդ դասարանում ուսուցման կազմակերպման համար մեկ խնդիրն այն է, որ շրջանավարտը՝ ապագա դիմորդն արդեն ունի  մասնագիտական կողմնորոշում, զբաղված է դպրոցից դուրս իր «անհատական կրթական ծրագրի» իրագործմամբ: Դա նրանից խլում է ողջ ժամանակը, ուժերը: Կամ սովորողը, որ ուզում է դպրոցն արագ ավարտել ու իր կյանքն ինչ-որ կերպ դասավորել, հոգնել է դպրոցից ու չի գալիս այլևս, կամ գալիս է անիմաստ է համարում ուսումնական աշխատանքով զբաղվելը. դրանով չի գրավվում։ Այս բոլորի հետ մեկտեղ՝ հանրակրթության բովանդակություն և կազմակերպման անհամաձայնություն կա։ Հանրակրթական պետական չափորոշիչն Ավագ դպրոցի բովանդակությանը ներկայացնում է պահանջներ՝ քննադատական մտածողության, մտագործունեությանը նպաստել, որոշակի աշխատանքային գործունեության համար անհրաժեշտ կարողությունների և հմտությունների ձևավորման ապահովում, հասարակական կյանքում և ամենօրյա գործունեության մեջ համապատասխան վարքագծի դրսևորման համար վարվեցողության կուլտուրայի, զարգացած արժեքային համակարգի ձևավորման ապահովում, բնական և տեխնածին աղետների ժամանակ և կենցաղային վտանգավոր իրադրության մեջ, արտակարգ իրավիճակներում ռիսկերի գիտակցումը և դրանց կանխարգելման կարողությունների զարգացումը, արագ կողմնորոշվելու, ուրիշներին անհետաձգելի օգնություն ցուցաբերելու հմտությունների ձևավորումը… Իսկ 12-րդ դասարանի՝ քննություններին ուղղված շտեմարանային ուսուցումն այդ պահանջնիերին անհաղորդ է։ Տեսնելով հաստափոր, 4-5 հատորներով շտեմարանները, պետական ավարտական և միասնական քննությունների թեստերը՝ պարզ կարելի է հասկանալ, որ վերը նշվածը այդպես էլ գրված կմնա:

Այս հոդվածում չեմ ուզում խոսել չափորոշչային բովանդակության և հանրապետության բոլոր ավագ դպրոցներում առկա խնդիրներից, խոսելու եմ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի Ավագ դպրոցում իրականացված մի նախագծի մասին, որն մի քանի տարի է անվանում ենք «Ցտեսություն» ուսումնական նախագիծ: «Ցտեսություն» նախագիծը փորձ է հենց 12-րդ դասարանում ուսումնական աշխատանքի կազմակերպումը փոխելու, հաշտեցնելու, սովորողներին ներառելու, նախագծերով դպրոցին կապելու…

Նախագծի նպատակն ու խնդիրները.

• ավագ դպրոցի շրջանավարտներին (2016-ին՝ 116 շրջանավարտ) համախմբել մեկ նախագծի շուրջ.
• յուրաքանչյուր անհատի հնարավորություն տալ անհատականացնելու նախագիծը, հանդես գալու նախաձեռնություններով.
• օգտագործել կրթահամալիրի առաջարկած հնարավորությունները, օր օրի նորացվող միջավայրը.
• ազդել շրջանավարտի կենսակերպի վրա.
• ազատել շրջանավարտներին ավարտելու հետ կապված բազում ձևականություններից, արհեստականությունից։

Նախագծի բովանդակությունը ներառում էր քանի բաղադրիչ՝ պար, երգ, տեխնոլոգիա, սովորողների անհատական ուսումնական պլանով որոշված խորացված ուսուցման արդյունքների ներկայացում՝ անհատական և խմբային ցուցահանդեսներ, համերգներ, ներկայացումներ:

«Ցտեսություն» նախագծի առջև դրված խնդիրները սկսվեցին լուծվել քայլ առ քայլ:

Այսպիսով, որպես նախագծի մեկնարկ, սկսվեցին թողարկվել շրջանավարտների Ես եմ..  խոստովանությունները Սեբաստացի TV-ի հետ համատեղ:

«Ցտեսություն» ուսումնական նախագծի շրջանակներում շրջանավարտներ Սուրեն Պողոսյանը և Հովսեփ Աբրահամյանը ներկայացան մենահամերգով:

Գեղարվեստի ուսումնական կենտրոնի կին-ֆոտո ընտրությամբ խմբի 6 սովորողները գեղարվեստի ցուցասրահում բացեցին իրենց անհատական ֆոտո ցուցահանդեսը՝ դասավանդող Մարինա Մկրտչյան.

• «Ավարտական պորտֆոլիո» Տիգրան Իսկանդերյան
• «Ավարտական պորտֆոլիո» Վահե Այվազյան
• «Ավարտական պորտֆոլիո» Ռաֆայել Խաչատրյան
• «Ավարտական պորտֆոլիո» Էրիկ Բաբաջանյան
• «Ավարտական պորտֆոլիո» Ալլա Սահակյան

Ցուցահանդեսին հաջորդեց կրթահամալիրի շրջանավարտ Եվա Մարկոսյանի կազմակերպված «Հրաժեշտի հնչյուններ» համերգը, որին իր հետ մասնակցեց նաև Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցի սան Անի Մկրտչյանը:

Գեղարվեստի ուսումնական կենտրոնի նկարիչ սովորողները իրենց եռամյա գործունեությունը ամփոփեցին «Վերջին ակորդ» ցուցահանդեսում: Ցուցահանդեսին մասնակից սովորողները շարունակեցին իրենց մասնագիտական գործունեությունը ամառային ճամբարի ընթացքում «Կրթահամալիրի վերնիսաժ» կամ «Սեբաստաի մոլ» նախագծում:

«Ցտեսություն» ուսումնական նախագծի եռամսյա գործունեության ընթացքում ձևավորվեցին երգչախմբեր՝ խմբավարներ Լուիզ Քեշիշյան և Նելլի Փիլոյան, պարային խմբեր՝ պարուսույց Ստեփան Թորոյան, շրջանավարտներ Ջուլի Սիմոնյան, Քրիստինե Աթոյան: Այստեղ դրսևորվեց նաև շրջանավարտների ինքնուրույնությունն ու ինքնակազմակերպումը: Գեղարվեստի ուսումնական կենտրոնի սովորողները Անի Հովհաննիսյանի հետ ձեռնամուխ եղան տեխնոլոգիական նախագծերին՝ միջավայրի ձևավորում, դիզայն (1, 2):

Ի՞նչն էր կարևոր կազմակերպման մեջ։

• Նախագիծը մտավ սովորողի անհատական պլան, անհատական դասացուցակ:
• Շեշտը դրված էր միասնականության, համերաշխության վրա:
• Նախագծում ընդգրկված էին խմբավարներ, տեխնոլոգներ, երաժշտության, պարի մասնագետներ, որոնցից յուրաքանչյուրը հստակ գիտեր իր անելիքը:
• Երգչախմբերի ձևավորումը կազմակերպման նոր ձև էր:
• Նոր էր և հետաքրքիր մայիսի 26-ի էստաֆետը առաջին դասարանցիների հետ:
• Ավագ ընկերոջ նվերերով կրթահամալիրի կրտսեր դպրոցները ճամբարային նոր պիտույքներ ունեցան՝ գնդակներ, օղակներ ու պարաններ:

Ի՞նչը չստացվեց 2016-ին։

• Չստացվեց ի վերջո ներառել 116 շրջանավարտներին էլ: Հասկանալի է, որ գործ ունենք տարբեր խառնվածքի, աշխարհայացքի տեր պատանիների հետ, և միշտ չէ, որ բոլորին կարելի է համախմբել մի բովանդակության շուրջ: 2017-ին պետք է փորձել լրացնել այս բացը՝ նախագծում նոր բովանդակություն ներառլով կամ կազմակերպումն ավելի որոշակի դարձնելով։
• Արհեստականության դրոշմը մնացել էր «Վերջին պարապմունք» կոչվող հավաքների վրա։ 2017-ին դասարանային վերջին պարապմունքներ չեն լինի, անհրաժեշտության դեպքում դրանք կփոխարինվեն այլ հավաքներով:
• Շրջանավարտները նախագիծը իրենք չէին լուսաբանում, չէին պատմում մեդիայում, չէին ներկայացնում անոնսներ, գովազդներ, հոլովակներ… բաց մնաց:

«Ցտեսություն» նախագիծն ամբողջացավ մայիսի 27-ին, Մարմարյա սրահում՝ «Ցտեսություն-ցնծություն» տոնախմբությամբ։ Կարծում եմ՝ այստեղ արդեն ես չէ, որ պետք է գնահատականներ տամ. որպես հանրապետությունում իրեն սպառած «Վերջին զանգի»՝ հեղինակային կրթական ծրագրով այլընտրանք, երևույթը գնահատեցին ԶԼՄ-ները. օրվան անդրադարձան 1in.am-ի լրատվական կայքը, Շանթ TV-ն։

Անդրադարձան նաև կրթահամալիրի Սուրհանդակ ռադիոն, միջին դպրոցի սովորողները, շրջանավարտները։

2016-2017 ուսումնական տարում նախագիծը պատկերացնում եմ այսպես։

• «Ցտեսություն» ուսումնական նախագիծը քննարկված ներկայացված լինի առաջին կիսամյակից: Սովորողի անհատական ուսումնական պլանում ներառվի երկրորդ կիսամյակի սկզբից։
• Հստակ լինի նախագծի օրացույցը, որով որոշված լինեն նաև բոլոր հավաքները՝ իրենց բովանդակությամբ:
• Ըստ օրացույցի պատշաճ հանրայնացվի, բացվի այլ դպրոցների շրջանավարտների համար:
• «Ես եմ…» նախագծի բովանդակության և իրականացման մեջ նոր տարրեր մտնեն։
• Լուսաբանման կազմակերպումը դառնա նախագծի բաղկացուցիչ։