მასწავლებელთა ატესტაცია

მასწავლებელთა ნებაყოფლობითი ატესტაციის მიერ წარმოდგენილმა ტესტურმა სისტემამ თავისი შინაარსით, ტესტირების წარმოდგენილი პრინციპით სულაც არ გააკვირვებდა. რატომ უნდა გაუკვირდეს? ატესტაციის ეს ფორმა იყო ლოგიკური, რეგულარული, მოსალოდნელი, პროგნოზირებადი რგოლი მთელი საგანმანათლებლო მიდგომის, მისი სტრატეგიის, სასწავლო პრინციპების ჯაჭვისა.

კიდევ უფრო გასაკვირი იყო ბევრი უკმაყოფილო ადამიანის მიდგომა: კითხვები არ არის კარგად ჩამოყალიბებული, გაუგებარი, რთული ․․․იყო მეორე უკიდურესობაც. ფეისბუქის გვერდებზე გამოქვეყნდა ფაქტები, რომლებმაც ნებაყოფლობით ატესტაციაზე მაღალი ქულა დააგროვეს, ნახეთ, რა მაღალი ქულა დავაგროვე. ფეისბუქის ზოგიერთი მომხმარებელიც წუხდა დაბალი ქულის მქონე მასწავლებლების არსებობით. ამ ნებაყოფლობითი ატესტაციის სიღრმისეული ანალიზი ცოტა იყო.

რას ველოდით, მაგრამ ვერ მივიღეთ? რა იყო ჩვენი იმედი? რა შეიცვალა განათლების სისტემაში საუკეთესო მასწავლებლის არჩევანის შესაცვლელად?

განადგურდა თუ არა მეხსიერების სკოლა, შეიცვალა თუ არა სასწავლო გეგმები, სახელმძღვანელოები, პედაგოგიური მიდგომები, შემუშავდა თუ არა შეფასების შინაარსის სხვა პრინციპები, გაუქმდა თუ არა გამოცდები, ახლა მათი შინაარსი და მიდგომები განსხვავებულია? თუ მშობლიური ენის ცოდნა მაინც გრამატიკულ სავარჯიშოდ ითვლება, თუ დასკვნით გამოცდებზე აგრძელებენ მშობლიური ენის ცოდნის კრიტერიუმად გრამატიკული ცოდნის შეძენის შემოწმებას და შეფასებას , ამ სწავლის უზრუნველსაყოფად არ უნდა ჩაითვალოს სომხური ენისა და ლიტერატურის საუკეთესო მასწავლებელი?  და რომ შეძლოს გრამატიკის შესწავლა, კარგად უნდა ესწავლა, არა? აბა, ამოწმებენ დედაენის მასწავლებლის იმ ცოდნას, რა გვინდა? 

როგორც ზოგადი განათლების ორგანიზებისას, ასევე ნებაყოფლობითი საატესტაციო გამოცდებისას გათვალისწინებულია ზოგადი განათლების სახელმწიფო სტანდარტები.

განათლების სახელმწიფო სტანდარტის მიხედვით „სომხური ენისა და ლიტერატურის“ საგანმანათლებლო სფერო წარმოდგენილია შემდეგნაირად:

სომხური ენა და ლიტერატურა. არის განათლების შინაარსის სფერო, რომელიც უზრუნველყოფს აზრების სომხურ ენაზე ზეპირად, წერილობით, წიგნიერად გამოხატვას, თავისუფლად კომუნიკაციას,

სომხური და უცხოური ლიტერატურის ნაწარმოებები, აგრეთვე სწავლის უნარის ჩამოყალიბება, განვითარება და გაუმჯობესება, თვითშემეცნება, მსოფლმცოდნეობა, ენობრივი აზროვნება, კრიტიკული, ემოციურ-მხატვრული აზროვნება, აგრეთვე სხვა საგნები

ამისკენაა მიმართული სომხური ენა, ლიტერატურის პროგრამები, სასწავლო მასალები, სწავლება? განიხილება და შემოწმდება თუ არა სომხური ენისა და ლიტერატურის სწავლების საბოლოო შედეგები? რათქმა უნდა არა.  მოწმე: სომხური ენის, ლიტერატურის დამამთავრებელი გამოცდები მე-9 და მე-12 კლასებში. საჭიროა თუ არა მასწავლებელს ასეთი სწავლების უნარი?რატომ უნდა მოეთხოვოს მათ, თუ ის ატარებს სხვა ტრენინგს, ისეთი ტრენინგი, რომელიც მისცემს დასკვნითი გამოცდების თვალსაჩინო შედეგებს, რაც მას კარგი ან ცუდი მასწავლებლის კვალიფიკაციას მისცემს?

მასწავლებლის ნებაყოფლობითი ატესტაციის ეს ტესტები არის სრული, ძალიან ლოგიკური, თავისი შინაარსით.

ის, რომ ეს ნებაყოფლობითი საატესტაციო ტესტი არ საჭიროებს რაიმე პედაგოგიურ მიდგომას, კონცეფციას, მეთოდურ სისტემას, პედაგოგიური გამოცდილების წარმოჩენას, მიღწევებს, გასაგები და ამ თვალსაზრისით. ეს ის საკითხებია, რომლებიც არ აინტერესებს ჩვენი დღევანდელი ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემისთვის. არსებული სასწავლო გეგმები და სახელმძღვანელოები, მთელი სასწავლო და საგამოცდო სისტემა არ აკმაყოფილებს სტანდარტებს, არ გამოხატავს მოსწავლეთა საგანმანათლებლო საჭიროებებს, შესაბამისად, ანტიპედაგოგიურია. მაშ, რატომ უნდა იყოს კითხვები პედაგოგიკასთან დაკავშირებით ნებაყოფლობითი ატესტაციის მიდგომაში?

ასეთი შინაარსის გრამატიკული ტესტებიც საუნივერსიტეტო სისტემისადმი უნდობლობის ხელთათმანია. ეს არის დავალებები, რომლებიც ამოწმებს მასწავლებლების საგნობრივ ცოდნას. მასწავლებელმა დაამთავრა უმაღლესი სასწავლებელი, ჩააბარა შესაბამისი გამოცდები და მიიღო საკვალიფიკაციო სერტიფიკატი.  ახლა ეს ტესტები ამოწმებს, შეესაბამება თუ არა მასწავლებლის ცოდნა მათ მიღებულ კვალიფიკაციას.  და პასუხი არ არის გვიან. მასწავლებლების მიერ სხვადასხვა საგნის სხვადასხვა პროცენტში მიღებული ქულები საჭირო ზღვარს ქვემოთაა. იქნებ გჭირდებათ უნივერსიტეტის ლექტორებისთვისაც ჩატარდეს ატესტირება?  როგორ ხდება, რომ სპეციალისტი, რომელმაც მიიღო უნივერსიტეტის დამამთავრებელი სერთიფიკატი, არ აჭარბებს საგნის ცოდნის აუცილებელ ზღვარს? რას აკეთებს უნივერსიტეტი, ვინ ასწავლის, როგორ ასწავლიან, რას ასწავლიან? ვისი ხელით იღებენ სერთიფიკატებს ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ სათანადო პროფესიული დონე?

და რა არის ამ ყველაფრის შედეგი? მასწავლებელი, რომელმაც ნებაყოფლობითი ატესტაციისთვის შესაბამისი ქულები მოიპოვა, საუკეთესო პედაგოგია. უაზრობა. მაგრამ გავრცელებული გამოთქმაა, არა, კარგი სპეციალისტია, მაგრამ ცუდი მასწავლებელი. ბევრი მაგალითია იმისა, რომ სპეციალისტს, რომელმაც თავისი საგანი ნამდვილად იცის, არ შეუძლია პედაგოგიკაში დაკავება.  სტუდენტებთან კომუნიკაცია შეუძლებელია. არის სხვა ვარიანტიც: მასწავლებელი ცდილობს უზრუნველყოს მოსწავლის განათლება ანტიპედაგოგიური მეთოდებით შიშის, დამცირების, უხეშობის ატმოსფეროში.  ამ შემთხვევაში შეიძლება ძალიან კარგი შედეგიც კი აჩვენოს, თუ შედეგს ახლა ჩაითვლება დამახსოვრების სკოლის გამოცდები. მერე რა...შეიძლება ის საუკეთესო პედაგოგად ჩაითვალოს აბსურდის თეატრში ვართ? 

რომ აღარაფერი ვთქვათ, რომ ამ ტესტებს არ აქვთ შემოქმედებითი, კვლევითი ელემენტი. მაინც იმ პრინციპით იყო შედგენილი. თუმცა, ამ შემთხვევაშიც კარგი პედაგოგის გამოყოფისთვის საჭირო იქნებოდა სხვა თვისებების გამოვლენა. მაგრამ მაინც ვიტყოდით, რომ ცდილობდნენ საკუთარი შესაძლებლობების გამოცდას ზოგადი განათლების სახელმწიფო სტანდარტის შესაბამისად. თორემ რა მოხდა?

გასაკვირი რჩება ერთი რამით. რატომ არ იღებენ ამ აბსურდულ ტესტებს ფულის გამო დღევანდელი მასწავლებლები, რომლებიც მწირი ხელფასით ცხოვრობენ? ხალხი იტყოდა, რომ ამ კედელზე ლურსმანი შესაფერისი იქნებოდა. ერთი რამ ცხადია, ჩვენი ხელისუფალნი მასწავლებლის ხელფასს არ დაამატებს. ჩვენმა მასწავლებლებმა ზეპირად იციან პასუხები მონაცემთა ბაზის კითხვებზე. თუ წავლენ და ჩააბარებენ სტ 40-50%-ით მეტ ხელფასს იღებენ, ძალიან კარგად იქცევიან. არც მე დავაბრალებ.

მაგრამ ამავდროულად მიხარია, რომ ჩვენს მასწავლებლებს იმდენი ღირსება აქვთ, რომ არ თმობენ ამ იაფფასიან თამაშს. მიუხედავად იმისა, რომ მე წავიკითხე სხვადასხვა პუბლიკაცია, სადაც ამტკიცებენ, რომ მასწავლებლებს ეშინიათ ამ ტესტების ჩაბარების, ისინი შიშობენ, რომ მათ არ ჩაბარებამ შეიძლება გამოიწვიოს სამუშაოს დაკარგვა.  მაგრამ მართლა ასე ფიქრობ? ანუ გამორიცხავთ, რომ მასწავლებელმა თავისი პედაგოგიური უნარების გამოცდა მის ღირსებაზე დაბლა ჩათვალოს, მასწავლებელმა უბრალოდ არ დაეთანხმოს, არ ჩათვალოს სწორად მისი პედაგოგიური კვალიფიკაციის ამ გზით შემოწმება. არ გამორიცხოთ. კარგი მასწავლებლები გვყავს!