ცოცხალი სკოლის ცოცხალი დღიური

აშოტ ბლეიანი

მამაჩემთამ საუბარი არ დამთავრებულა, მამაჩემი არის. გარდაიცვალა 1976 წ. 38 წლის წინ, რა დაწვრილებიოთ მახსოვს, რა სიყვარულით და ტკივილით…

საღამის 8:00 საათზე ავდივარ ხანჯიანის ქუჩაზე მდებარე გადასასვლელ კიბეებით, პაუზა, კიდევ პაუზა… მახსოვს ძალიან ნაცნობი ხმა…მერე ჩვენ შენობასთან ოთხი სართულის ასვლის დროს, 2-ე, 3-ე სართულებზე ვჩერდები, ვისვენებ, ცუდად ვბგრძნობ თავს… ძალიან უხეში და მძიმე იყო მისის ხელოვნური ფეხი…მამაჩემს არ ჰქონდა მარჯვენა ფეხი, ხომ მომიყოლია? ფეხი დაკარგა სტალინის რეპრევსიის დევნილობის დროს, ფეხი დარჩა რკინიგზის ვაგონის ქვეშ…თვითონ გადარჩა. 1944-ის სიბირიდან ჰოსპიტალიზირებული იყო. შვიდი წელი დევნილობაში …

წინააღმდეგ შემთხვევაში არ დაბრუნდებოდა, როგორც ათას, ათასეულებმა…აი მაღალი და ძლიერი მამაჩემი, ორი ხელით, დიდი და მძიმე ტანით  მიყრდნობილი ხელჯოხზე, გაკარგული ჰქონდა მარჯვენა ფეხი… ერთხელ სტუმრად მივდიოდით, მამაჩემი უნდა ასულიყო სამი-ოთხი სართული, მეც მაგ დროს ვიქნებოდი 6-7 წლის, მივყვებოდი მას…

-მამა ჩქარა,-წინ მივდიოდი, ათ ჯერ ავდიოდი და ჩავდიოდი მე…

მამაჩემი არც იცინოდა და არც ბრაზდებოდა.

-ძაღლის შვილო, დამელოდე, მე არ მაქვს შენი ფეხები…

შევედი სახლში, არმინე დამხვდა. დავითა სასტუმრო ოთახში, შიგნით, ჩემ კომპიუტერთან, მულტფილმებს უყურებს…

-ძაღის შვილო არ ესალმები მამაშენს,- მესმის მამაჩემის ხმა, -მესმის მამაჩემის ხმა, ვინც სამუშაოდან დაბრუნდა სახლში, და მე რაღაც საქმით ვარ დაკავებული და გარეთ, სახლში, მამაცემს არ ვხდები…

ვუყურებ არმინეს, დედაჩემის თვალებს და ძლიერ ხელებს ვეძებ, არ არის…ოჯახის ყველა წევრები რძალი, თუ სახლში იყო, დედაჩემი, ჩემი და ემმა, მე (სტეფანას ჩემ ძმას სახლში ვერ ნახავდი, ნამდვილი ბლე, მამაპაპა იყო)…ყველას ჩვენი გვქონდა ჩვენი საკეთებელი. ორ საათიან პროცედურებით უნდა გასულ იყო მამაჩემი (ჩვენც მასთან ერთად), დილის შვიდ საათიდა საღამოს 7 საათამდე ფეხზე მუშაობის შემდეგ, რომ გრძნობაზე მოსულ იყო, დასვენებულ იყო სასტომრო ოთახის მაგიდის თავზე, თავის ადგილას, დივნაზე… მე მელიის ან კურდღლის ნაირად უნდა მოვსულვიყავი, მე ჩუმად უნდა დავმჯდარ ვიყავი მის გვერდით…ეხლა იწყება ყველაზე საინტერესო მომენტი…დედაჩემი აცარიელებდა მამაჩემის ჯიბეებს, იქ კი იყო დღის ნამუშავრები თანხა, მანეთები, სამიანები, ხუთიანები…და სიურპრიზი კონფეტები… მე მიყვარდა ფულის თვლა, მამაჩემი მენდობოდა დალაგება, შეკრება…მამაჩემი ზეპირად იცოდა მისის ჯიბის შინაარსი…

ეხლა როდესაც მე სამზარეულოდან გამოვედი, დავითა ჯერ კომპიუტერთან არის, მე ნამდვილად მეწყინა დავითასგან…არც ერთი სიტყვა არ ველაპარაკე, მერე რამდენ ჯერ დავითა მიდგომა მცდელობა გააკეთა მაგრამ…

მამაჩემო, აი ვუყურებ შენ სურაც, და ძალიან ვნანობ რომ შენზე ცოტა და ცუდად მქონია ზრუნვა, როდესაც ჩემ ხმითაც შამხალის ბიჭი ვარ…

მამიკო ნუ მებრაზდები, ძალიან მიყვარხარ,-ველოსიპედით იქით აქეთ მიდის დავითა…

შუშანასთან სკაიპით ვერ ვილოაპარაკებ, კონცერტზეა, გვიან მოვა…ჩემი შუშანა..რათ მინდა ბიჭი, ნახეთ რა გოგოები მყავს…აბა ჩემი შვილიშვილი სონულიკა…

რა კარგია არის საწოლი 9.00 საათზე, უკვე საწოლში ვარ…შუშანას ზარის შესახებ ხვალ დილით გავიგებ.

გავიღვიძე დილის 6:00 საათზე. გავიღვიძე, ვაღიარებ, ხანგრძლივი ძილით არა გადალახებული მძიმე გრძნობი, რომლის შესახებ რამდენიც მინდოდა დღეს დამეწერა, ვერ შევძელი…ძალით დასაწერი არა რაის ჩემი დღიური, არასოდეს. დახმარებისთვის ვითხოვე mskh.am და მივიღე სრული. საინტერესოა 15-20 წუთი გავატარე ჩემ კომპიუტერთან გრიგორიან აშხენ, აშხენ თადევოსიან, გოჰარ სმბატიან, დიანა გრიგორიან, კარინე ბაბუჯიან ჩვენ პედაგოგიკის შესახებ ფილმების აღლუმი იყო ორგანიზებული საიტის პირველ გვერძე. ყოჩაღ, მადლობელი ვარ, გკოცნით. ანი სარგსიანი კი, სუსან ამურჯანიანი, მარინე მკრტჩიანი, გრიგორ ხაჩატრიანი, ესეთი მრავალი, მრავალი გამოცამნებით უნდა დააჩქარონ სომხეთში ყველაზე დიდი მოხთოვნილება მქონე სებასტაცი TV ან სპონტანური TV-ის მაუწყებლის სომხეთის, ევროგაერთიანების, ევრასიულ (წყენა არ იყოს)მთელ ტერიტორიაზე.

ჩვენი ოქტომბერელები (ჰოკტემბერიკნერ)ხუთ წლიანი სებასტელები, ფერს და მნიშვნელობას გვაცნობენ ჩვენ, უკვე ტრადიციად გამხდარი თავიანთ ყოველთვიურ შეკრებებით, როგორც ერთი თვის საქმიანობის წარდგენა…ხუთი ჯგუფი, 122 ბავშვი, მთლიანად სასწავლო გარემოში, ქალბატონ აიდას და თავის “პარტეზ” ჟურნალის ხელმძღვანელობით მომზადებული აღფრთოვანებული დამრიგებელ მასწავლებლების და მასწავლებელის თანაშემწეების, ყურადღებიან კონკრეტულ მშობლების დასწრებით სახლში და სკოლაში…

ხუთ წლიანების სასწავლო პროგრამა მე უფრო და უფრო მაინტერესებს, როგორც უმცროსი უმცროს სკოლაში შესვლა. 2-4 წლიანების საერთო განვითარების ჯგუფები, საბავშვო ბაღი-ბაგაბაღიანი არიან…

ტოლსტოი ამბობდა.”ხუთ წლიდან უფროსამდე ნახევარი ნაბიჯია”… წელს, სულერთია, მთლიანათ სასწავლოა, აუცილებელია, რომ პედაგოგიური გარემო შესაბამისი იყოს ხუთ წლიანების მოძრავ, გაშვებულ სხეულს…და ხდება..აი შენ ჩვენი საავტორო პედაგოგიური განვითარების, განხორციელების, წარდგენის პროექტის გეგმა…

რატომ ვინახავთ სკოლაში ცხოველებს? კურდღელი, თუთიყუში, თევზები, ძაღლები, კატები, გვინეის ღორი შინაური ცხოველები არიან…ამ სიტყვაში არის შენი კითხვის პასუხი, წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩვენ უფლება გვაქვს სახლიდან გავაგდოთ ცხოველებს?

სკოლა ჩემი და თქვენი სახლი არ არის?ჩვენ ვცხოვრობთ ჩვენ ცხოველებთან ერთად. ცხოველები თავს სკოლაში უნდა კარგად გრძნობდენ, როგორც მე, შენ, ამხანაგი ჰრიფსიმე. და როგორც ჩვენ ვამბობთ, და გვაქვს მეტყველების უნარი და სიტყვის შესაბამისად მოქმედების უნარი, ჩვენ უნდა ვზრუნავდეთ თავისებურ ენის მქონე ჩვენ ორფეხიან, ოთხფეხიან, მრავალფეხიან, უფეხო, ფრთიანი და უფრთო ნათესავებს. უფრო მეტი, გვექნება დიდი ფერმები სკოლის ბაღის მეზობლად ცხენებით, ვირებით, მცხვარებით, იქნება ნამდვილი სოფლის მეურნეობა. წახალისდით? ცხოველებზე ზრუნვა სასწავლო სამუშაოა. ჩვენ ამის სწავლას ვიწყებთ.

რატომ მივდივართ ბანაკში? ჰაიკ რატომ მოგზაურობთ? რატომ ავდივართ მთებზე? რატომ ვიცნობთ სამშობლო? რატომ ვართ სამშობლოს მცოდნე?…

ჩვენ ვსწავლობთ ყველგან, ჩვენ სწრაფი და შემოქმედებითი ვართ, 25 წლი, კარავში, მინდორში, ავტობუსში, ქუჩაში, მუზეუმი, არდადაგების დროს, შაბაც, კვირას, ჩვენ მუდმივად ვსწავლობთ და ვსწავლობთ. სწავლა, ცოდნა, მსოფლიო გაცნობა, შენს გარშემოდ, კოსმოსი და ეს გაუთავებელის, მთელ ცხოვრებისთვის. მგზავრები როგორც ზღაპარი, იქნებ შენ იცი ჰაიკ, აი იმ მთის უკან ჩანან. გინდა იცოდე? მაშინ წავიდეთ ბანაკში, რომ ვიცოდეთ.

ჩვენზე რატომ არ ბრაზდებიან? არსებობს პრობლემები და არსებობს რიტორიკული შეკითხვები, სიხარულიდ ამ შეკითხვას მოვუწოდებ რიტორიკული შეკითხვას,აი რატომ არის შენი სკოლა კარგი, იმიტომ რომ შენ არა აღშფოთებას, არამედ სიხარულს ანიჭებ ამხანაგ ჰრიფსიმეს, ამხანაგ ტათევს, ამხანაგ სოფიას, მე რა თქმა უნდა. ჩვენი სკოლა ერთმანეც სიხარულს ანიჭებს.

რატო არის ჩვენი სკოლა კარგი? აქ ამბობენ, შენ სთქვი ჰაიკ ჯან, რომ შენი სკოლაა, და მე ძალიან მიხარია, რომ შენ, შენ ამხანაგებთან, ამხანაგ ჰრიფსიმესთან თავს კარგად გრძნობთ სკოლაში. გაახდნითე ის უკეთესი ყოველ დღე. ჩვენი სკოლა განსაკუთრებულია იმით, რომ არა მარტო შეგიძლიათ, არამედ ვარაუდობთ, აღძრავს თითოეული თქვენ და თქვენი მშობლებს, თქვენ მასწავლებლებს თქვენი ძალისხმევით, თქვენი ნიჭით, ყოველდღიურ თქვენ საქმიანობით უფრო და უფრო კარგი გაახდინოთ ის.

დღეს თეატრის დღეა. იმ აზრისგან, რომ ხელოვნების უფროსი სკოლის ჰაიკი და სურენა თავიანთ მშვენიერი მასწავლებელთან ერთად მონაწილეობას იღებენ საერთაშორისო ფესტივალზე, პიესა თარგმნა ფერწერის მასწავლებელი არმან გრიგორიანმა, თავს კარგად ვგრძნობ, განსაკუთრებით რომ ფესტივალზე მონაწილეობას იღებენ ხელოვნების სკოლის კურსდამთავრებულები, კინოს-თეატრის ინსტიტუტის კურსდამთავრებულები სონა არსენიანი და ტირუჰი ჰაკობიანი.