Մեկ ամիս հինգ տարեկանների հետ: Դիտարկումներ

Ինչ մեղքս թաքցնեմ, երբ առաջին անգամ մտա 5 տարեկանների խումբ, իսկական խառնաշփոթ էր` նոր ընկերներ, նոր ծանոթություններ, նոր խաղալիքներ (բոլորն իրենց խաղալիքներով էին եկել), նոր դաստիարակ... Յուրաքանչյուրն անում էր այն, ինչ իրեն էր դուր գալիս: «Այս ո՞ւր եմ ընկել»,- եղավ առաջին միտքս: Ամեն կողմից լսում էի.
- Բա չենք խաղալո՞ւ …
- Ես չեմ կարող...
Կարծում եմ` իրենց համար էլ անսովոր ինչ-որ բան կար. միանգամից պարտեզի խաղասենյակից բարձրացել էին, ինչպես իրենք էին ասում, «դասարան»: Ինձ մնում էր զինվել համբերությամբ և շարունակ համոզել  5 տարեկանին.
- Դու արդեն մեծ ես, ամեն ինչ կարող ես, փորձիր և կկարողանաս:
Նախաճաշի ժամին փորձեցի շարք կանգնեցնել (մի կերպ), որ իբր կարգ ու կանոնով լինի ամեն ինչ: Հենց դասարանի դուռը բացվեց, թվաց, թե վանդակի դուռ բացվեց. չեմ հիշում, թե յուրաքանչյուրին որտեղից բերեցի խոհանոց:

Երկու շաբաթ հետո արդեն հասկանում էինք իրար, մի քիչ գիտեինք` ով ինչ է ուզում: Ես հասկացել էի, որ երեխան կրավորական լսողի, դաստիարակի թելադրանքները կատարողի իրավիճակում չպետք է լինի, այլ ազատ ապրող, խաղացող, կառուցող, ստեղծող և ստեղծագործող, հետազոտող, ինքնուրույն հայտնաբերող անհատականություն, որի կողքին դաստիարակը վստահելի ընկեր է, խորհրդատու:

Հինգ տարեկանների ուսումնական գործունեությունը կազմակերպվում է նախագծային մեթոդով: Նախագծերը կազմվում են ըստ կրթահամալիրի օրացույցի: Սեպտեմբեր ամսին իրականացրեցինք «Ես» նախագիծը։ Նախագծի իրականացման ընթացքում ու արդյունքում երեխաները սովորեցին իրենց ծննդյան օրը, հասցեն, պատմեցին ընտանիքի անդամների մասին, տանից լուսանկարներ բերեցին, ֆոտոցուցադրություն արեցին, պատմեցին: Թեման հետաքրքիր էր նրանց, քանի որ այդ տարիքում ինքնաճանաչողությունը, սոցիալական միջավայրը երեխայի համար առավել կարևոր է դառնում:

Ընտանեկան նախագծերը շարունակվեցին: Ուզում եմ առանձնացնել ընտանեկան-բնագիտական ֆլեշմոբերը, որին մասնակցեցին գրեթե բոլոր ծնողները: Իսկական իմացումի հրճվանք էր. յուրաքանչյուր ծնող իր երեխայի հետ նախօրոք տանը պատրաստած փորձը բերում էր խումբ և ցուցադրում մյուսներին: 3 օր շարունակ ականատես եղանք տարբեր բնագիտական փորձերի:

Ուսումնական գործունեության անփոխարինելի բաղկացուցիչներից մեկն էլ ուսումնական ճամփորդություններն են: Ընդ որում, դրանք  ոչ միայն հայրենաճանաչողության նպատակ ունեն, այլև լուծում են երեխաների բազմակողմանի զարգացման, սոցիալական-խմբային, ինքնակազմակերպման խնդիրներ: Սեպտեմբերի 21-ին դեպի Ուշի գյուղ կատարած արշավի միջոցով 5 տարեկանները սովորեցին` ինչպես նախապատրաստվել ճանապարհորդությանը, ինչպես խնդիրներ առաջադրել և աշխատել թիմերով՝ նպատակներն իրականացնելու համար, ինչպես ուշադիր լինել բնության, մարդու կերտած ճարտարապետական կոթողների և հատկապես մարդկանց նկատմամբ:

5 տարեկանի, ինչպես ցանկացած երեխայի,  երևակության զարգացման խթանումը նրա կրթության կազմակերպման կարևորագույն խնդիրն է: Երևակայության զարգացում գործունեության բոլոր ձևերով` բազմազան, բազմաբնույթ ստեղծագործական աշխատանքներն ավելի հետաքրքիր և գրավիչ են դառնում, երբ սովորողը «դռան փոխարեն պատուհանով է ներս մտնում»,- կասեր Ռոդարին: Հրաշալի պատմություններ ենք հորինում, շրջակա միջավայրը և մարդկանց նկարագրելիս փորձում ենք հետաքրքիր համեմատություններ անել, նոր կողմեր գտնել: Տեխնոլոգիական աշխատանքները երևակայությունից բացի զարգացնում են ուշադրությունը, մատների շարժունակությունը, ինչու չէ, կամային որակները և մտածողության ինքնատիպությունը: Իսկ երբ երեխաներն, օրինակ, իրենց պատրաստած տիկնիկներով ներկայացում են պատրաստում և ցուցադրում, այստեղ ամբողջանում է ստեղծագործական գործընթացը:

Սովորողների ամեն արածի մեջ խաղ կա: Դասվարի միջամտության, թելադրելու կարիքն էլ չկա. կամ նա է գնում իր սաների ետևից, կամ ինքն է նրանց տանում իր ետևից` ելնելով իր դիտարկման արդյունքներից: Լիարժեք հավասարություն է: Դրանք այնքան պարզունակ խաղեր չեն, թեև դրանք էլ են զարգացնող, ստեղծվում են տեղում, կապվում են նյութի հետ, նյութն այդ միջոցով ավելի ընկալելի, հեշտ յուրացվող է դառնում: 
Սովորողներն աստիճանաբար ավելի հմուտ ու կարող են դառնում, ավելի ունակ, կազմակերպված: Նստարանի կողքին սովորած մաթեմատիկան անգույն ու անհետաքրքիր է: Բայց երբ հաշվում, չափում-չափչփում է այն ամենն, ինչ իրեն հետաքրքիր է, ինչով իրեն հետաքրքիր է, որտեղ հետքրքիր է, գործողությունը խաղ է դառնում, մնացածը ինքն իրեն է լինում: Դա լավ երևում է ամսիկների հաշվետու-ծեսերին: Ոչ մի լարում չի լինում, պարզապես ունեցածն ենք հավաքում ու ներկայացնում:  

Կրթահամալիրում միջավայրն այնպիսին է, հնարավորությունները այնքան շատ ու բազազան, որ ուսուցման գործիք կարող է դառնալ ամեն ինչ: Այս ազատությունն ու ինքնակազմակերպումը  հնարավորություն է տալիս  5 տարեկանների ուսուցումը կազմակերպել տարբեր եղանակներով, խթանելով երեխաների ուշադրության, հիշողության, մտածողության, երևակայության, բանավոր խոսքի զարգացումը, օտար լեզուների իմացությունը, ինքնուրույն ձեռքի աշխատանքների կատարումը, շրջակա միջավայրի ուսումնասիրությունը և սեփական փորձարկումները, ինքնաճանաչողությունը, խաղի ու հետազոտությունների միջոցով կարողությունների զարգացումը, կայուն հմտությունների ձեռքբերումը: