Հեղինակային կրթական ծրագրի երկարացված օրվա կազմակերպումը կրտսեր դպրոցում

Երեխայի ուսուցման նպատակն է նրան ընդունակ դարձնել հետագայում զարգանալու առանց ուսուցչի օգնության…

Էլբերթ Հաբարդ

Ես Լուսինե Բարխուդարյանն եմ: «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում աշխատում եմ 2017-2018 ուսումնական տարվա երրորդ ուսումնական շրջանից, սակայն որպես երկարացված օրվա կազմակերպիչ սկսել եմ աշխատել  2018-2019 ուսումնական տարվա սկզբից: Այս հոդվածում ես կխոսեմ երկարացված օրվա ճամբարականների ուսումնական գործունեության մասին: Երկարացած օրվա ճամբարականների ուսումնական գործունեությունը կազմակերպվում է նախագծային ուսուցման մեթոդով, իսկ նախագծերը կազմվում են ըստ կրթահամալիրի օրացույցի: Ամեն շաբաթ ստեղծում եմ իմ անհատական աշխատակարգը:

Երկարացված օրվա ուսուցման առանձնահատկությունները

Չնայած նրան, որ երկարացված օրը շարունակությունն է ուսումնական պարապմունքների, այնուամենայնիվ, երկարացված օրվա ուսուցումն ունի  կազմակերպման մի շարք առանձնահատկություններ: Դրանցից են՝

• իրականացվող նախագծերը
• կիրառվող մեթոդները
• երկարացված օրվա ծրագիրը, որը պետք է  գրավիչ և հետաքրքիր լինի սովորողների համար
• ազատ աշխատաժամանակը, այսինքն՝ դասացուցակ և այլ սահմանափակումներ չկան:

Երկարացված օրվա ուսուցման կազմակերպման մեթոդներն ու իրականացվող նախագծերն ընտրելիս պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ սովորողը մինչ այդ մի քանի ժամ աշխատել է, զբաղվել է ուսումնական գործունեությամբ: Սովորողի ֆիզիկական, մտավոր վիճակն արդեն այնպիսին է, որ երկարօրյա խմբում նրա գործունեությունը ճիշտ չի լինի  նույն կերպ շարունակելը՝ նույն խնդիրներով, գործունեության նույն ձևերով: Երկարացված օրվա կազմակերպիչը պետք է հասկանա, որ սովորողի գործունեությունը, լինելով կրթական ծրագրի շարունակություն, ամբողջովին այլ կազմակերպում պետք է ունենա, որը կնպաստի սովորողների լիցքաթափմանը, հանգստի կազմակերպմանը` երաժշտության ունկնդրում, ուսուցողական մուլտֆիլմի դիտում, զրույց-քննարկումներ, բակային խաղեր, նրա նախասիրությունների բավարարմանը և լրացուցիչ կրթության կազմակերպմանը` կերպարվեստ, դաշնամուր, մարմնամարզություն, պար և այլն, որոնք հնարավորություն են տալիս նաև փոխել ֆիզիկական միջավայրը: Սովորողը  ստանում է այն, ինչ չի հասցրել ստանալ օրվա առաջին կեսին, ինչը  բավարարում է իր անձնական հետաքրքրությունները, որոնցով նրա օրն ավելի հետաքրքիր ու բազմազան է դառնում: Սովորողը հնարավորություն ունի իր լրացուցիչ կրթությունն իրականացնել, իր հետաքրքրությունները բավարարել կրթահամալիրում, որտեղ դրա համար կան բոլոր պայմանները…Ինքն է որոշում օրվա իր գրաֆիկը, անելիքները, միջավայրը՝ լաբորատորիա, երաժշտություն, մարզական  սրահներ, ընթերցարան, խաղադաշտ:

Երկարացված օրը լրացուցիչ կրթություն է՝ իր անհատականացմամբ: Այս դեպքում սովորողները միատեսակ կամ պասիվ գործունեությամբ չեն զբաղվում, յուրաքանչյուրն ունի իր անհատական պլանը:

Երկարացված օրվա կազմակերպման կարևոր բաղադրիչներից են մարզական խաղերը և հեծանիվը, որոնք սովորողների մոտ ձևավորում և զարգացնում են ֆիզիկական մի շարք կարողություններ ու հմտություններ:

Երկարացված օրվա ճամբարում ճամբարական սովորողների հետ իրականացրել ենք մի շարք հաջողված նախագծեր, որոնք իրենց մեջ ներառում են ծառատունկ, տեխնոլոգիական աշխատանք, նկարչություն, ռադիոնյութերի պատրաստում, ծիսական աշխատանքներ, ուսումնական ճամփորդություններ, բնագիտական փորձեր և այլն: Բոլոր նախագծային աշխատանքների  իրականացմանը սովորողները մասնակցում են մեծ ոգևորությամբ:

Ծառատունկ-խաղողատունկի աշխատանք

Երկարացված օրվա ճամբարական-սովորողների հետ միասին ծառատունկի և խաղողատունկի աշխատանքներ ենք իրականացրել Արևելյան դպրոց-պարտեզի լանջերին և Սարալանջում:  Այսպիսի նախագծերը սովորողների մոտ ձևավորում են հողի, բույսի, ծառի հետ աշխատելու կուլտուրա և երկրագործական հմտություններ՝

• Ծառատունկ-Խաղողատունկ
• Քայլք դեպի Սարալանջ+խաղողատունկ
• Ծառատունկ Արևելյան դպրոց պարտեզի բակում
• Խաղողի այգեբաց Սարալանջում
• Սպասված արդյունք:

Տեխնոլոգիական աշխատանք

Երկարացված օրվա խմբում շատ ենք զբաղվում տեխնոլոգիական գործունեությամբ: Սովորողները սիրով և մեծ ոգևորությամբ են աշխատում, ամենակարևորը, որ չեն ստացվում միօրինակ,  ստանդարտ  աշխատանքներ: Յուրաքանչյուր  աշխատանքում երևում են երեխայի անհատականությունը, տրամադրությունը,  հոգեբանական առանձնահատկությունները՝

• Տեխնոլոգիական աշխատանք՝ Զատիկ
• Տեխնոլոգիական աշխատանք՝ Շունը
• Մեր Ամանորի բացիկները…
• Տոնական ծառի պատրաստում
• Աշնան գույներ…
• Տեխնոլոգիական աշխատանք՝ Գունագեղ փիսիկներ
• Արտասովոր ծաղիկներ…

Նկարչություն, այլընտրանքային նկարչություն

Նկարչությունը բոլորիս կողմից հայտնի և սիրված արվեստի ճյուղ է: Նկարչությունը պատմում է երեխայի զարգացման ընթացքի, նրա հուզական, մտավոր, ֆիզիկական փորձառության մասին: Նկարելով երեխան թղթին է հանձնում այն, ինչ պատկերացնում է, բայց չի կարող արտահայտել բառերով: Նկարելու միջոցով աստիճանաբար զարգանում են սովորողի երևակայությունը, ստեղծագործական կարողություններն  ու ընդունակությունները՝

• Զատկի ձվիկներ
• Այլընտրանքային նկարչություն՝ աղանկարչություն
• Սիրով՝ մայրիկների համար
• Տերևաթափ…
• Տարբերվող ծաղիկներ…
• Աբստրակտ նկարներ
• Աշնան գույներով…
• Մեր դասարանի ծառը…

Ռադիոնյութեր

Այս ուսումնական տարվա ընթացքում կարևորելով ռադիոնյութերի դերը՝ ձեռնամուխ եղա ամենատարբեր ռադիոհաղորդումների պատրաստմանը երկարացված օրվա ճամբարականների հետ։ Թեմաներն ընտրել են սովորողները՝ կապված մեր կրթահամալիրի օրացույցային օրերի հետ և ոչ միայն։ Ուսումնական գործունեության նպատակն է՝ զարգացնել սովորողների բանավոր խոսքը, ստեղծականությունը, տրամաբանելու, հաղորդակցվելու, արագ կողմնորոշվելու և լսածը փոխանցելու կարողությունները՝

• Զրույց՝ հասարակական տրանսպորտում պահվածքի մասին
• Զատկական ասիկներ
• Իմ մայրիկը…
• Երկարացված օրվա ռադիո՝ «Ընկերություն»
• Ամանորյա ցանկություններ…
• Ագարակի «բնակիչները»
• Մենք սեբաստացի ենք…

Ծեսեր

Ծեսերի իրականացումը կրթահամալիրում նպատակ ունի երեխաներին փոխանցելու մշակութային ժառանգության բազմաշերտ արժեքները՝ նպաստելով երեխաների հայեցի դաստիարակությանը և իրական արժեքների ձևավորմանը՝

• Զատկի ծեսը
• Ածիկացան
• Կրկնազատիկ
• Թթուդրիկի ծես
• Ամանորյա ծես
• Զատկական ասիկներ

Ճամփորդություն

Երկարացված օրվա ուսումնական գործունեության անփոխարինելի բաղկացուցիչներից մեկն էլ ուսումնական ճամփորդություններն են: Շուրջտարյա ճամփորդությամբ ուսուցումը սովորողի համար ոչ միայն միջավայրին ծանոթանալն է, այլ միջավայրի հանդեպ վերաբերմունք ձևավորելը՝ հոգատարություն, խնամք, ուշադրություն: Ճամփորդությամբ ուսուցումը սովորողների մոտ զարգացնում է հայրենագիտական-ճանաչողական, ճամփորդական, բնապահպանական գիտելիքներն ու կարողությունները, ինչպես նաև սովորեցնում է սիրել բնությունը՝

• Թումանյանական օրեր…
• Հենրիկ Մալյանի անվան թատրոնում
• Հովհ. Թումանյանի թանգարանում
• Կեցցե՛…բարձունքը հաղթահարված է:

Բնագիտական փորձեր

Բնագիտական գործունեությունը սովորողի ուսումնական գործունեության բաղկացուցիչ մաս է կազմում, որը ձևավորում է սովորողների մոտ տարրական հմտություններ: Բացի այդ, երեխան բնագիտական գործունեություն կատարելիս դառնում է ինքնուրույն ուսումնասիրող-բացահայտող, ինքն է հայտնագործություն կատարում, ապրում է իմացումի մեծ հրճվանք և ուրախություն: Սովորողը ձեռք է բերում շրջապատում օրինաչափությունները դիտարկելու, վերլուծելու կարողություն՝

• Բնագիտական փորձ ձվով
• Աղը, բիբարը և փուչիկը
• Ձուն լողալ է սովորում:

Ամենշաբաթյա սեմինարներ

Ես նաև շատ կարևորում եմ երկարացված օրվա կազմակերպիչների ամենշաբաթյա սեմինարները, որոնց  միջոցով մեր աշխատանքն ավելի համակարգված ու կազմակերպված է դառնում: Այս սեմինարները շատ արդյունավետ են դարձնում կազմակերպիչների գործունեությունը. խորհրդակցում ենք միմյանց հետ, փորձի փոխանակում անում, քննարկում ենք երկարացված օրվա ծրագրի ավելի արդյունավետ կազմակերպման ձևեր, մեթոդներ, ստեղծում  և իրականացնում ենք երկարացված օրվա նախագծեր:

Շատ հաճախ մեր սեմինարներն իրականացվում են քայլքի տեսքով՝ տիար Բլեյանի ուղեկցությամբ քայլում ենք Երևանի ամենատարբեր հատվածներում և թաղամասերում՝ Դալմայից սկսած մինչև Կոնդ: Քայլքի ընթացքում մենք ավելի լավ ենք ճանաչում Երևանը որպես յուրաքանչյուրիս բնակավայր, որը կարիք ունի ուշադրության, խնամքի և բարեկարգման:

Եվ վերջում, լինի ուսումնական պարապմունք, թե երկարացված օրվա ճամբար, ամեն դեպքում գործ ունենք երեխայի հետ, ով ուսուցչից ակնկալում է սիրալիր ու հոգատար վերաբերմունք, իսկ երեխան վերադարձնում է այն, ինչ ստանում է…