Հեռավար-առցանց ազգագրություն

Մարտի 2-6-ի հեռավար ուսուցման ամփոփում։ 

21-րդ դարը համացանցի գերիշխանության դարն է: Որքան զարգանում է աշխարհը, այնքան մեծանում են և՛ մարդու հնարավորությունները, և՛ մարտահրավերները: Այս հակասությունների դաշտում անհատը երբեմն չի կարողանում հարմարվել և մոռանալով իրեն տրված լայն հնարավորությունները՝ անզեն դեմ է գնում մարտահրավերներին և շատ անգամ պարտվում:

Այս հակասական վայրիվերումների ֆոնին ամենաշատը տուժում է ավանդական մշակույթը՝ ազգային երգերը, պարերը, խաղերը, ծեսերը և այլն: Ի՞նչ անել, ո՞նց պահել մշակույթը: Ինչպե՞ս համացանցի դարում կարևորել, պաշտպանել, փոխանցել, տարածել, զարգացնել դաշտում, սարում, գյուղում ստեղծվածը, ի՞նչ գործիքներով, մեթոդներով։ Ո՞վ է դա անողը, ովքե՞ր են շահառուները, և ի վերջո, ինչո՞ւ անեն, ո՞ւմ է դա պետք: Իրականում, այս հարցերը ազգագրական հարցեր են, և պատասխանները կնպասեն մեր շատ անելիքների հստակեցմանը:

2020 թվականը տարբերվեց մյուս տարիներից կորոնավիրուսի համաշխարհային պանդեմիայով: Ամբողջ աշխարհն անցավ արտակարգ ռեժիմի, այդ թվում՝ և Հայաստանը: Ամեն ինչ կաթվածահար եղավ: Փակվեցին կրթօջախները: Կրթվողների և կրթողների լայն զանգվածներ մնացին պարապ: Կարո՞ղ ենք օգտագործել կորոնավիրուսի բացած ազատ տարածքը վաղուցվա մտադրություններս իրագործելու համար: Մտորումները բերեցին մի քանի կոնկրետ քայլի, և ինձ օգնության եկավ համացանցը՝ կրթահամալիրում այս օրերին նախօրորք հայտարարված հեռավար-առցանց ուսուցման գործիք-մեթոդով:

«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում առցանց-հեռավար ուսուցում կազմակերպելը շատ հեշտ էր, որովհետև մեր կողմից իրականացվող հեղինակային մեդիակրթությունն ապահովում է երկու կարևոր գործոն, որի առկայությունը նպաստեց գործընթացի անխափան, առանց լարումի և բարդությունների իրագործմանը՝

• ցանցային հասանելի կապ և դասավանդող-սովորող-ծնող շփում էլեկտրոնային, մեյլային համակարգով,
• վիրտուալ, կրթական, ինտելեկտուալ դաշտ՝ կայքերով, ենթակայքերով և բլոգներով, ուսումնական էլեկտրոնային գրադարաններով, փաթեթներով, տեսադասերով և տեսանյութերով:

2020 թվականի հունվարից կրթահամալիրի Հյուսիսային դպրոցում իրականացնում եմ «Ազգային խաղեր» նախագիծը: Նախագծի արձագանքները շատ անսպասելի էին և ոգևորիչ: Սովորողները մեծ արագությամբ յուրացրեցին խաղերը և իրենց դպրոցական շրջանակում սկսեցին տարածել, կիրառել: Դպրոցում նրանք իմ ուսումնասիրությունների դաշտում էին, և ակնհայտ էր, թե ինչպես են այդ խաղերը տարածվում իրենց տարբեր ինտերպրիտացիաներով: Կրթական միջավայրում, երբ բոլորը տիրապետում են ուսուցանված նյութին, հարցը դիտարկելը և վերլուծություն անելը հեշտ է:

Այլ հարց է, ինչպե՞ս է սովորողը ուսումնական, ազգային նյութը հասցնում ընտանիք, փոխանցում, ինչպե՞ս է փոխանցածը հետո զարգանում, ձևափոխվում: Բնականաբար, ես չէի կարող գնալ տնետուն և մանկավարժական և ազգագրական հարցերիս պատասխանները գտնել:

Մարտի 2-6-ի հեռավար-առցանց ուսուցման առաջին փուլի իրագործման համար, նախօրոք ուսուցանված նյութերի հիման վրա կազմեցի երեք ուսումնական փաթեթ՝

1. խաղեր,
2. խաղերգեր,
3. խաղիկներ, ասիկներ:

Նախագիծը կոչվեց «Ազգային խաղերի, խաղերգերի, ասիկների ֆլեշմոբ», որին կարող էին միանալ բոլորը: Սկսվեց ազգագրական նյութերի տեղատարափ` ֆլեշմոբի տեսքով, բուռն, ոգևորիչ մասնակիցներով, հետաքրքիր ինտերպրիտացիաներով, թատրոնով, տարազով, խոհանոցով, սեփական իմպրովիզներով, բարբառներով, տարբեր էթնոմշակույթների համադրություններով և ամենակարևորը՝ պոզիտիվ արձագանքներով: Արդյունքում ֆլեշմոբին մասնակցեց կրթահամալիրի 65 տարատարիք սովորողներ՝ իրենց ընտանիքներով և հարազատներով: Սրա համագումարում էլ ունեցանք մոտ 100 մասնակից:

Վիրտուալ հարթակում ֆլեշմոբի համար օգտագործեցինք ուսուցման մեդիագործիքներ՝ թվային միջոցներ, համակարգչային ծրագրեր՝

• համակարգիչ, բջջային հեռախոս,
• էլեկտրոնային կայքեր՝ կայք, ենթակայք, բլոգ,
• սոցիալական ցանցեր՝ մեյլ, ֆեյսբուք, մեսենջեր, վայբեր, յութուբ,
• Ֆոտոշոփ, վիդեոմոնտաժ, Մայքրոսոֆթի word, excell:

Ֆլեշմոբն արդյունավետ չէր կազմակերպվի և գործի, եթե չկատարեի այս քայլերը՝

• պարբերաբար սովորողնեին հիշեցնել ֆլեշմոբի մասին,
• ծնողին ներառել ուսումնական պրոցեսի մեջ,
• մոտիվացնել, ոգևորել, խրախուսել,
• լինել միշտ հասանելի ծնողի ու սովորողի համար,
• ամեն օր ամփոփել արդյունքները,
• տարածել, հանրայնացնել:

Ընտանեկան ֆլեշմոբի արդյունքում կատարեցի հետևյալ դիտարկումները։

1. Նախագծի երեք ուղղությունից՝

• խաղերին մասնակցեցին ավելի ակտիվ, ճկուն, կոփված սովորողները,
• խաղերգերին՝ լավ երգողները,
• ասիկներին՝ դերասանական հմտություններ ունեցող սովորողները:

2. Նախագծի երեք ուղղությունից՝

• խաղերին մասնակցեցին ավելի շատ տղա սովորողներ և հայրիկներ,
• խաղերգերին մասնակցեցին ավելի շատ աղջիկ սովորողներ և մայրիկներ,
• ասիկներին մասնակցեցին մարզերից և հայկական սփյուռքից եկած ընտանիքներ:

3. Նախագծի երեք ուղղությունից՝

• խաղերում կատարում էին իմպրովիզներ, ներկայացնում էին այն սեփական ինտերպրիտացիայով և ներառում էին ժամանակակից գործիքներ, իրեր,
• խաղերգերում փոխում էին երաժշտությունը՝ համապատասխանեցնելով իրենց շարժումների հետ, փոխում էին բեմադրությունը, երբեմն հորինում էին լրիվ նոր խաղ,
• ասիկներում փոխվում էր վերջավորությունները, բայց միտքը մնում էր նույնը:

Նախագծի կազմակերպման իմ գլխավոր նպատակն էր ազգային մշակույթի տարածման, փոխանցման, զարգացման, ձևերին հետևելը:

Նախագծի կազմակերպման խնդիր էի համարում՝

• մասնակիցներին նույն հարթության վրա տեսնելը,
• տարիքային անջրպետներ, կարծրատիպեր կոտրելը,
• մասնակցին գործողության, շարժման մեջ մցնելը,
• էթնոմշակութայնին բոլոր շերտերի ներգրավումը:

Արդյունքում, հեռավար-առցանց ուսուցման գործիքն ինձ օգնեց, որ ես այս ընտանեկան նախագիծը իրականացնելով՝ իմ փոքր ազգագրական, մշակութաբանական և մանկավարժական հետազոտությունները անեմ և որոշակի համեմատական շերտեր դուրս բերեմ դրանից: Սա ապագայում ինձ կօգնի նոր՝ «Մանկության խաղեր՝ 1+1» ընտանեկան նախագիծ-ֆլեշմոբի արդյունավետ իրագործման և կազմակերպման համար, որի արդյունքների մասին կգերմ անմիջապես ավարտից հետո: