Նորից Սուխոմլինսկի
Primary tabs
Վերջերս թերթում էի համացանցի էջերը, նայեցի ռուս մի մանկավարժի աշխատություններ, որոնք ժամանակին աչքի էի անցկացրել ու մոռացության մատնել, Վ. Ա. Սուխոմլինսկու մանկավարժական հայացքներին, մտքերին իրականում քիչ ենք անդրադարձել:
Գտա միայն Նունե Մովսիսյանի բլուգում:
Վ.Ա. Սուխոմլինսկին աշխարհում ճանաչված և ընդունված մանկավարժ է, նորարար, գիտնական, մանկավարժական, մեթոդական բազմապիսի աշխատությունների հեղինակ: 30 գրքի և 500 հոդվածի, մշակման հեղինակ է. դրանք բոլորն էլ նվիրված են երիտասարդ սերնդի դաստիարակության խնդիրներին:
Սուխոմլինսկու աշխատանքներում տեսա հետաքրքիր դիտարկումներ, զարմանալի մարդասիրություն. նրա աշխատանքների կենտրոնում մարդն է՝ սովորողը, որի ճիշտ կրթությունը շատ է կարևորում: Իր ժամանակի համար առաջադեմ մտածող է. շատ բաներ նրա աշխատություններում կարող են հնացած թվալ, ժամանակավերպ ու սովետականության ոգով ներծծված, բայց ուսումնասիրելու դեպքում, գտնում ես հետաքրքիր մտքեր, մշակումներ, խորհուրդներ:
Հետաքրքիրն այն է, որ փակ սովետական դարաշրջանի փակ կրթական համակարգում այս հետաքրքիր մտածողն իրականում բաց կրթական համակարգ է քարոզում: Դարաշրջան, որ որքան էլ փակ է եղել, ծնունդ է տվել բաց ու ազատ մտածողների՝ այս դեպքում՝ մանկավարժի, որը կարևորել է անհատին ու անհատական կրթությունը, իմացումի հրճվանքն ու ուրախ, հաճելի ուսուցումը: Ձգտել է կրթել ազատ մտածող ու ինքնուրույն մարդիկ, ոչ թե «կուսակցական հրահանգներ կատարող հնազանդներ»: Իսկ ի՞նչ ենք անում մենք մեր այս բաց դարաշրջանում, ստեղծում ենք բուհական ընդունելության փակ ու դեպրեսիոն մի համակարգ, որը կրթությունը դարձնում է տանջալից, անհասկանալի, անհասցե ու անհասցեատեր, անհասկանալի ու անհամակարգ կառույց:
Եթե սովետական համակարգը հնարավորություն է տվել այս մանկավարժին ստեղծելու, գործելու, ի՞նչ հնարավորություններ է տրվում ժամանակակից մանկավարժին, կարևորվո՞ւմ է մանկավարժի խոսքը, գործը: Ո՞վ է կարևորում, ինչպե՞ս ու ի՞նչ սկզբունքով: Գրածո՞վ, մշակումներո՞վ, իսկ ո՞վ է գրում, ի՞նչ է գրում, ո՞վ է կարդում, կամ ո՞վ է լավն ու վատը որոշում, ի՞նչ իրավունքով: Հարցեր, որոնց պատասխանը փնտրելիս պատի եմ դեմ առնում ու փնտրելն էլ իրականում անիմաստ է դառնում, որովհետև փնտրելու տեղ էլ չկա՝ փակ համակարգ է: Չեմ չափազանցնում. տեսեք ամենամյա լավագույն մանկավարժական աշխատողին, տնօրենին հայտնաբերելու մրցույթների բովանդակությունը։ Մերօրյա կրթական այս փակ համակարգում որոշեցի առանձնացնել այս բաց մանկավարժության ջատագովին:
Ստորև առանձնացնում և թարգմանաբար ներկայացնում եմ այն մտքերը, դիտարկումները, որոնք ինձ են հետաքրքրել՝ հուսալով, որ ձեզ էլ կհետաքրքրեն:
- Այս մտածողը ստեղծել է յուրահատուկ մանկավարժական համակարգ, որտեղ երեխայի անհատականությունն ու դրա կարևորումը առաջնային է և կարծում է, որ հենց դրանով էլ պետք է առաջնորդվեն մանկավարժական մեթոդները, ծրագրերը: Կարևորում է մանկավարժական առողջ կոլեկտիվը, որտեղ գնահատվում է, կենտրոնում է յուրաքանչյուր մանկավարժ: Կոմունիստական դաստիարակությանն էլ էր յուրահատուկ մոտենում՝ կարծում էր, որ կրթության շնորհիվ պիտի ձևավորվեն մտածող անհատականություններ, ոչ թե կուսակցական հրահանգներ կատարող հնազանդներ:
- Սուխոմլինսկին կրթական գործընթացը բնորոշում էր իբրև ուրախություն պարգևող աշխատանք: Մեծ նշանակություն էր դարձնում սովորողների աշխարհայացքի ձևավորմանը, նախակրթարաններում՝ երեխայի հետ ստեղծագործող, հեքիաթ հորինող ուսուցչին:
- Ստեղծել է բավականին ամբողջական համակարգ այն վերանագրելով՝ «դաստիարակենք գեղեցիկով». այս համակարգը դեմ էր տիրող մանկավարժական մոտեցումներին և շատ էր քննադատվում՝ որակվելով որպես աբստրակտ հումանիզմ:
- Մանկավարժին կոչում է մարդաբան, որը կոչված է մոտք գործելու սովորողի հոգեբանություն, նրա խիստ բարդ հոգևոր աշխարհ ու անընդհատ հայտնաբերել նորը ու հիանալ այդ նորով. մարդուն տեսնել, դիտարկել ձևավորման գործընթացում:
- Մանկավարժը պետք է անսահմանորեն սիրի ու հավատա մարդուն:
- Գրում է. «Ես դաստիարակչական աշխատանքի իմաստն այն եմ համարում, որ երեխան տեսնի, հասկանա, զգա, ապրի, փորձի թափանցել գաղտնիի խորքերը, մերձենա կյանքին ու բնությանը…»:
- «Սիրտս կտամ երեխաներին» աշխատության մեջ ուսուցիչներին խորհուրդ է տալիս. «Գնացեք դաշտ, այգի, բնության ակունքից մտքեր խմեք, և այդ կենդանի ջուրը ձեր սաներին իմաստուն, հետազոտող, փորփրող մարդիկ և պոետներ կդարձնի»:
- Այսպիսի մի դիտարկում ևս. «Երեխաներին անտառ, գետ տանելը շատ ավելի բարդ աշխատանք է, քան դասարանում դաս անցկացնելը, որովհետև ճամփորդության պատրաստվելը լուրջ աշխատանք է»: Մերժում է առանց պատրաստվելու ճամփորդության տանելը՝ դա համարելով ժամանակի կորուստ:
- Երեխաների մոտ չարժե շատ խոսել, նրանց գլուխը լցնել տարբեր պատմություններ, բառը զվարճանք չէ, իսկ բառային անվերջ հոսքը՝ ամենավտանգավոր հոսքերից է: Չի կարելի երեխաներին վերածել խոսքի պասսիվ կլանիչների, պետք է հնարավորություն տալ նրանց մտածելու, դիտարկելու, զգալու:
- Ճանաչված մանկավարժը կարևորում էր երեխաներին բնության մասնիկների հետ կապելը, դրանց ծանոթացնելը: «Բնությունը հայրենի հողն է, որը կերակրում է մեզ, երկրագունդը փոխվում է մեր աշխատանքի շնորհիվ միայն»:
- Նշում է, որ բնությունն ինքնին չի դաստիարակում, դաստիարակում է միայն բնության վրա մարդու ակտիվ ներգործությունը. «Ինձ ապշեցնում էր, որ սովորողների հիացմունքը գեղեցիկի հանդեպ միահյուսվում էր այդ գեղեցիկի ճակատագրի հանդեպ անտարբերությամբ: Գեղեցկությամբ հիանալը միայն բարի զգացմունքի փոքրիկ շյուղն է, որը պետք է զարգացնել՝ վերածելով ակտիվ գործունեության: Որպեսզի երեխան սովորի հասկանալ բնությունը, զգալ նրա գեղեցկությունը, կարդալ լեզուն, պահպանել, պետք է սերը փոքրուց ներարկել: Փորձը ցույց է տալիս, որ բարի զգացմունքները տանում են դեպի մանկություն, իսկ մարդկությունը, բարությունը, քնքշությունը, բարոյացկամությունը ծնվում են բնության մեջ աշխատանքում, հոգսերում ու բնության վրա ազդեցություններում:
- Որքան շատ է ուսուցիչը սովորեցնում երեխային ինքնարտահայտվել գործում, աշխատել, այքան շատ է կարևորվում:
Օգտագործված կայքէջեր
- Բացվել է 5815 անգամ
