Աշնանային պարտեզ

Կրթահամալիրում սաների զարգացումը կազմակերպվում է սաների  գործունեության միջոցով:   Ամեն եղանակի սաները դրան համապատասխան  գործեր են անում:   Ըստ կրթահամալիրի ուսումնական օրացույցի կազմում ենք   աշխատանքային ուսումնական նախագիծ՝ հաշվի առնելով եղանակի  առանձնահատկությունները, իրականացնում ենք, ամփոփում: Կրթահամալիրի կայքում, ենթակայքերում, «Պարտեզ» ամսագրում այդ աշխատանքները լուսաբանված են խմբի  գործունեությունը  ներկայացնող նյութերով:
Քանի որ աշունը նոր է սկսվել, մենք ներկայացնում ենք 2013թ. Սեպտեմբերի և 20122013թթ . իրականացված աշխատանքեր:
Աշունը  շարունակվում է, մենք էլ շարունակում ենք աշնանային պարտեզի աշխատանքները:
Աշնանային պարտեզն իր առանձնահատկություններն ունի՝ մրգերի և բանջարեղենի առատություն տարբեր տեսակներ, ծառատունկ, ծաղկատունկ, սերմանահավաքություն, սածիլների սերմերի, ցորենի ցանում, թթուդրիկ, պատրաստություն ձմռանը:
Աշնանը բնությունն ու եղանակն էլ են փոփոխական . գույներն, երանգները բազմազան են , տերևաթափ, քամի, անձրև:
Սաները հարուստ տպավորություններ են ստանում,  հնարավորություն  ունեն  ոչ միայն բնագիտական աշխատանք, բերքահավաք  կատարելու,  պահածոներ պատրաստելու, այլև՝ ստեղծագործական, տեխնոլոգիական աշխատանքներ կատարելու, համեմատելու, կշռելու, չափելու:     

Անհրաժեշտ նյութեր և գործիքներ
Երեխաների չափսերին համապատասխան գյուղատնտեսական գործիքներ` փոքրիկ բահեր, փոցխեր, փխրիչներ, թաղարներ, գրտնակներ, մաղեր, թավաներ, տարբեր չափի տարաներ, ցնցուղ, թաթավոր կշեռքներ, խոշորոցույցներ, գրտնակներ, շերեփներ, խոհանոցային այլ պարագաներ:  

Սերմահավաքություն և սերմնացանություն
Շատ հետաքրքիր աշխատանք է սերմ հավաքելը: Սաների համար հայտնագործություն է, որ սերմը  պտղի՝ մրգի, բանջարեղենի մեջ է «ապրում», շատ դեպքերում դա նույնիսկ զվարճացնում է նրանց: 
 Սկզբում, մինչ պտղակորիզը կառանձնացնեն պտղամսից, սաները  համտեսում են պտուղը, հանտեսում են նաև տարբեր պտուղներ, համեմատում են համերը (Մ. Մոնտեսորի «Զգացումներ զարգացում»), որից հետո  արդեն    հավաքում են մրգերի, բանջարեղենի կորիզներ (սերմեր), փռում են թղթի վրա:  Դիտում են խոշորացույցով, համեմատում պտղակորիզները, որից հետո փռում են չորանալու: Չորացնելուց հետո ցանում են  սկզբում փոքրիկ թաղարների կամ էլ փոքր ձվատուփերի մեջ: Ծիլեր գցելուց հետո արդեն տեղափոխում հողի մեջ:  Սերմնացանության ժամանակ մասնակից են դառնում նաև ծնողները, տատիկներն  ու պապիկները: 

http://www.youtube.com/watch?v=Cx1JirlKb-M&feature=youtu.be
http://www.youtube.com/watch?v=k5TYR70RfpQ
http://www.youtube.com/watch?v=Mrh_zG6j5CQ
http://www.youtube.com/watch?v=Zmbdg1sP-7E

Լավաշթխիկ  
Քանի որ ցորենը ամռան վերջին է հասնում կամ աշնան սկզբին, նոր ալյուրը աշնանն է լինում, ցորենի, ալյուրի հետ կապված նախագիծը, որ «Լավաշթխիկ» ենք անվանել, իրականացնում ենք  աշնանը:
Լինում ենք գոնե մի ցորենի արտում, ցորենի հասկեր ենք բերում խումբ: Դիտում ենք անզեն աչքով, խոշորացույցով: Հասկից առանձնացնում ենք ցորենի հատիկները…
Սաներին ամենից շատ լավաշ թխելու ընթացքն է գրավում:
Ուսումնական ճամփորդության ենք գնում ջրաղաց: Դիտում ենք ալյուր ստանալու ընթացքը, պատմում ենք այդ մասին:
Հյուր ենք գնում որևէ մեկի տուն, որտեղ թոնրատուն կա,  մասնակցում ենք լավաշ թխելուն, թաթախվում են խմորի մեջ, մասնակցում լավաշ թխելու արարողությանը, լսում ու ձայնագրում են լավաշ թխողներին:
    Հետո իրենք են պատմում՝ ուր գնացին, ինչ տեսան, ինչ արեցին:  Ամեն անգամ դիտում են իրենց էլեկտրոնային գրատախտակին, լսում իրենց խոսքը:
Ինքներս խմբում խմոր ենք անում,  ջեռոցում լավաշ ենք թխում, անպայման հյուրասիրում ենք:    Թխում ենք մարդահացիկներ- մարդու կերպարանքով:

 Աղանձ ու փոխինձ
Աղանձ ենք պատրաստում. Աղանձը   սրճաղացներով կամ այլ աղացով   աղում ենք, փոխինձ ենք ստանում, ավելացնում ենք գնված փոխինձի վրա, տարբեր բաղադրատոմսերով ուտելիք ենք պատրաստում, հյուրասիրում ենք դպրոցի աշխատողներին, անցորդներին: 
Ընտանիքներում էլ են սկսում առանձ պատրաստել. Դա մոռացված կերակուր էր մեզանում:

http://youtu.be/T-XdWaSZssg
http://nor.mskh.am/node/4587
http://nor.mskh.am/node/4558

Թթուդրիկ
Ամեն տարի Սեբաստացու օրերի կարևոր արարողությունն է թթուդրիկը: Միշտ ինչ-որ հետաքրքիր նոր բան լինում է, բայց ծեսը ունի կարևոր գործեր, որոնք միշտ կրկնվում է, հենց ծեսը դա է:  Տանը ծնողների հետ քննարկում են՝ ինչպես են թթուն դնում, ինչ են դնում թթվի մեջ, ինչու են հիմա թթու դնում… 
Առևտուրը միասին ենք  կատարում, նախապատրաստվում ենք...  Թթվի պարագաները շատ հետաքրքիր կերպարներ են դառնում, այդ կերպարներն էլ՝ թատրոն-խաղ:
Հանելուկներ ենք սովորում թթվի պարագաների մասին:
Թթուդրիկը դառնում է ընտանեկան մեծ ծես: Ամեն անգամ լինում է խումբ, որը այլընտրանքային որևէ բան է անում՝ թթուն այլ կերպ է դնում, կամ անսպասելի հետաքրքիր թթու է դնում:
Սաները  մասնակցում են ծեսին՝ կտրատում են մթերքը, հարմար տեղավորում ամանի մեջ... Ամենահետաքրքիրը մեր ստեղծած կերպար-բանջարեղենով թթուներն են լինում:

http://youtu.be/99U411SpzBM
http://www.youtube.com/watch?v=pKrFza8oXEw
http://www.youtube.com/watch?v=93mBCFWjPUY
http://www.youtube.com/watch?v=MjXoAi-2uV4
http://himnakan.mskh.am/node/2914
http://himnakan.mskh.am/node/3085
http://himnakan.mskh.am/node/2955

Մրգերով մուրաբաներ, կոմպոտներ, չրեր  ենք պատրաստում
  Կորիզներով զարդեր ենք պատրաստում, կոլաժներ, շրխկաններ: Մրգերը  ներկում ենք տարբեր գույներով/ տպիչներ ենք պատրաստում / և տպում թթղթի վրա:

http://youtu.be/1swpxI7_DkQ 
http://www.youtube.com/watch?v=pq7nP2V92kE

«Ես իմ ծառն ունեմ պարտեզում» նախագիծ.

Ծառատունկ-ծաղկատունկ
Ծառ է տնկում յուրաքանչյուր երեխա: Ծառատունկին մասնակցում են ծնողները, տատիկներն ու պապիկները:
Յուրաքանչյուր երեխա ունենում է իր ծառը: 

  http://youtu.be/YCQxLvMyhSQ   
http://youtu.be/AuOgUkpaPLs  
http://youtu.be/91Me813k8-U
http://www.youtube.com/watch?v=qM_T7vOeWhc

Այս տարի որոշել ենք մագլցող բույսեր տնկել: Դաստիարակների սեմինար-պարապմունքին որոշել նախագիծն անվանել՝  «Բույսե պատ՝ մեր պարտեզում»:

Օրվա եղանակի դիտարկում, գրանցում նկարով

Աշնանային ծեսին դիտարկում ենք օրվա եղանակը, դրա փոփոխությունները, պատմում ենք մեր տեսածի մասին, որքան կարողանում ենք:

Ի՞նչն է փոխվում, երբ եղանակը ցրտից տաք է դառնում
Ի՞նչն է փոխվում, երբ եղանակը տաքանում է
Մենք ի՞նչ ենք փոխում այդ ժամանակ:   
Ամեն օր նկարում ենք օրվա եղանակը:

Բնագիտական փորձեր

Սերմերի մի փոքր մաս եփում ենք   և եփած սերմ ենք ցանում, մյուս մասը, առանց խաշելու ամանի մեջ ենք  ցանում, մյուս ամանի մեջ քար  և թուղթ ենք «ցանում» , ջրում ենք և հետևում:
Ամբողջ ընթացքը նկարվում կամ նկարահանվում է:
Մենք ներկայացրեցինք կրթահամալիրյան ծրագիր, կրթահամալիրյան բոլոր նախակրթարաններում իրականացվող գործունեություն՝ կենտրոնանալով մեր՝ Գեղարվեստի կրտսեր դպրոցի փորձի վրա:

   Ինգա  Անտոնյան 
  Գոհար  Զարգարյան