Նախագծային ուսուցում. «Վիկտոր Համբարձումյան»

(Աշխատանքը կատարվել է 5-րդ դասարանցիների հետ)

Այս տարվանից «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի բոլոր մակարդակներում նոթբուք/նեթբուքը ուսումնական անհրաժեշտ գործիք է անլար համացանցով ապահովված դասարանում։ Տարվա երկրորդ նորությունը նախագծային ուսուցման կարևորումն է։ Այսպիսով փոխվում են նաև դասավանդման ձևերն ու ուսուցման եղանակները: Համացանցն ու ծրագրերը ենթադրում են նոր ուղիներ ու լայն հնարավորություններ` ինքնուրույն աշխատելու,  ստեղծագործելու-հետազոտելու, ինքնաարտահայտվելու համար:
Նախ՝ դասարանում փորձեցինք հասկանալ, թե ինչ է նախագիծը, երբ են նախագիծ անում, և վերջում ինչ, ինչպիսի արդյունք կարող ենք ունենալ (ինչ ենք ակնկալում): Սովորողներին ծանոթացրի ուսումնական օրացույցին, առանձնացրինք «Վիլյամ Սարոյան» և «Վիկտոր Համբարձումյան», քանի որ երկուսն էլ ծնվել են սեպտեմբերին: Զրույցի միջոցով ճշտեցինք՝ որչափով են ճանաչում նրանց: Կարդացի Զորի Բալայանի «Մեծ երրորդություն» հոդվածի այն մասը, որտեղ երևում է մեծ հայրենասեր աստղագետը: Ոգևորվեցին, ուրախացան ու… 
Ուզում ենք ավելին իմանալ:
Ձևակերպեցինք անելիքները.

Նպատակը՝ Մեդիափաթեթի ստեղծում (ուսումնական ֆիլմեր)

Ուսումնասիրության նյութերը

• Վիկտոր Համբարձումյանի կյանքը, գործունեությունը
• Համբարձումյանի հուշերը. Կյանքի դրվագներ
• Համբարձումյանի «Կտակը» և «Խոսք ուսուցիչներին»
• Բյուրականի աստղադիտարանը, տուն-թանգարանը, շրջակա տարածքը
• Վիկտոր Համբարձումյանի անվան փողոցը
• Վիկտոր Համբարձումյանի հետքերով (վայրեր, որտեղ եղել է նա)
• Վիկտոր Համբարձումյանի արձանը, կիսանդրին։

Աշխատանքի ուղղությունները՝

•  ուսումնական նյութեր
• լրագրողական ուսումնասիրություն Բյուրականում, նրա անունը կրող փողոցում, մեր շրջապատում՝ հարցազրույցներ, տեսանյութեր
• առցանց քննարկում, վերլուծություն
• «Կյանքի դրվագներ» հուշագրության վերլուծություն, տեսագրում
• Այցելություն Բյուրականի աստղադիտարան, տուն-թանգարան (լրագրողական ուսումնասիրություն)

Գործիքներ` ձայնագրիչ, ֆոտոխցիկ, նոթբուք` համացանցին միացված։

Արդյունքում կլուծվեն ուսումնական հետևյալ խնդիրները.

• ճանաչողություն գիտական աշխարհի մարդկանց
• տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառման մեջ հմտացում
• գրավոր խոսքի մշակում
• ընթերցանության նյութի իմաստի ընկալում
• բառարաններից օգտվելու հմտություն
• մարդկային ընկերական հարաբերությունների հաստատում (փոխզիջում, փոխօգնություն, համագործակցություն,  ընդհանուր գործի համար պատասխանատվություն)

Աշխատանքի ձևերը՝ անհատական, խմբովի, զույգ-զույգ։

Համացանցը փորփրելով, որոշակի տեղեկություններ հավաքելով՝  ուսումնական նյութեր (1, 2, 3, 4, 5, 6) պատրաստելուց հետո, իբր պատահաբար կանգ առանք «Կյանքի դրվագներ» գործի վրա: Հանձնարարվեց կարդալ, թվարկել դեպքերի հաջորդականությունը (մյուս դասարանում նյութը բաժանեցինք հատվածների, վերնագրեցինք՝ հիմնավորելով յուրաքանչյուր վերնագիրը): Հաջորդ դասին սովորողները բաժանվեցին 2-3 հոգանոց խմբերի և ըստ ցանկության՝ ամեն մի խումբ ընտրեց իր համար մի մաս: Խմբերը պարտավորվեցին իրենց ընտրած տեքստը համառոտել և ստացված նյութը իրար մեջ բաժանելով՝ լավ սովորել: Ասեմ, որ նրբորեն էր կատարվում այդ աշխատանքը. թույլ սովորողին առանց նեղացնելու, ծույլին էլ համոզելով հանձնարարվում էր համեմատաբար փոքր մաս: Ընկերոջ մասը կարդում էր խմբի ուժեղը, բացատրում, կրկնել տալիս։ Սովորեցինք, կարդացինք ու անցանք ձայնագրության:

Հետաքրքիր աշխատանք կատարեցինք «Վայրեր, որտեղ եղել է աստղագետը» թեմայով: Ասեմ, որ այս աշխատանքը սովորողին ստիպեց ևս մեկ անգամ ուշադիր ընթերցել նյութը: Դուրս հանվեցին այդ վայրերի անունները, և սկսեցինք հետաքրքիր տեղեկություններ հավաքել դրանց մասին: Քարտեզի վրա գտանք գյուղերն ու քաղաքները, աշխարհագրական դիրքը… Ովքեր եղել էին այդ վայրերում, պատմեցին իրենց տեսածի ու լսածի մասին, որից հետո անցանք որոնողական աշխատանքի: Թեև արդյունքում եղան տարբեր որակի նյութեր (1, 2, 3), բայց սովորողները բավականին աշխատեցին ու, բնականաբար, շատ ու շատ բան իմացան:

Աշխատանք՝ «Կտակը»

Նախ՝ ինչ է կտակը: Փոքր զրույցից հետո բառարանի օգնությամբ դուրս հանվեց բառի բացատրությունը: Կարդացինք գիտնականի կտակը, անծանոթ բառերը բացատրեցինք, որից հետո առցանց դասի միջոցով փորձեցինք պարզել, թե ինչու է մեծ աստղագետը կտակել հենց հայոց լեզուն: Գնացինք դեպի Մաշտոց՝ գրերի գյուտ, Հայաստանի քաղաքական վիճակ, Վռամշապուհ թագավոր, Սահակ Պարթև: Համեմատեցինք 4-5-րդ դարերը այժմյան քաղաքական դրության հետ. համադրեցինք, ու դարձավ ակնհայտ, թե ինչու էր հայոց լեզուն կտակում մեր մեծ աստղագետը։
Հետո կարդացինք, քննարկեցինք հայոց լեզվի մասին հայազգի մեծերի խոսքերը: Ձայնագրվեցին շատերը, բայց պատրաստեցինք մեկ նյութ:

Բյուրականի աստղադիտարանը

Ճամփորդության մեկնելուց առաջ գծեցինք երթուղին: http://www.findarmenia.com/ կայքից օգտվելով ուսումնասիրեցինք Հայաստանի մարզերը, գտանք՝ որ մարզերով է անցնում Երևան-Բյուրական ավտոճանապարհը: Խորհրդակցեցինք հայրենագիտության ուսուցչի՝  Իվետա Ջանազյանի հետ, որից հետո smart ծրագրով բացատրեցինք մեր անցնելիք ճանապարհը և քարտեզագրեցինք:

Սկսվեցին քննարկումները: Հստակեցվեց, որ Բյուրականի աստղադիտարանի ճամփորդությունը բաղկացած է լինելու երեք մասից:

1.      սովորողները ծանոթանում են աստղադիտարանի գեղատեսիլ տարածքին, աստղադիտարանի գլխավոր լաբորատոր շենքին, որի առջև տեղադրված է Վիկտոր Համբարձումյանի արձանը: Գլխավոր շենքի մոտակայքում են գտնվում նաև աստղադիտարանի երկու փոքր դիտակների աշտարակները.

2.      այցելում են Վ. Համբարձումյանի տուն- թանգարան.

3.      Էքսկուրսիայի վերջում՝ երրորդ մասում, կատարվում է այցելություն աստղադիտարանի ամենամեծ՝ 2,6 մետրանոց աստղադիտակի աշտարակ: Այնտեղ, դիտակը տեսնելուց բացի, ցուցադրվում է ուսումնական- ճանաչողական ֆիլմ:

Ասեմ, որ ճամփորդությունը հաջող անցավ, կետ առ կետ կատարվեց նախատեսվածն ամբողջությամբ: Դեռ ավելին՝ եղանք նաև Ամբերդում:

Հարցազրույցներ վերցրինք տեղի բնակիչներից. շատ էին սիրում Վիկտոր Համբարձումյանին, բոլորը սիրով էին խոսում նրա մասին: Ճամփորդության մասին շատ աշխատանքներ  (1, 2, 3) ներկայացրին սովորողները, իսկ առանձին ֆիլմերով ներկայացրին աստղադիտարանը, և տուն-թանգարանը:

Տեղեկություններ հավաքեցինք կիսանդրու և նրա քանդակագործ Տարիել Հակոբյանի մասին:

Ավելացնենք, որ Բյուրականի աստղադիտարանը 2013 թ-ից համարվում է ՀՀ ազգային արժեք:

Ծննդյան օրը շտապեցինք Վիկտոր Համբարձումյանի փողոց: Ուզում էինք աշխարհահռչակ մարդու անունը կրող փողոցում բնակվող մարդկանց շնորհավորել ու հիշեցնել նրանց աստղագետի ծննդյան օրը: Ակնկալում էինք նաև նրա ժամանակակիցներից հետաքրքիր պատմություններ լսել: Պատկերացրեք, որ հարցազրույցներից փախչողներ գրեթե չեղան, իսկ որքան ջերմ, որքան սիրով ու կարոտով էին խոսում նրա մասին: Հարցազրույցները (1, 2, 3,) հետաքրքիր ու որակյալ ստացվեցին:

Նախագծի ավարտին լուծել էինք մեր առջև դրված խնդիրները, հասել նպատակին։ Հինգերորդ դասարանի սովորողները, ում հետ կատարվում էին աշխատանքները, ոգևորված էին, հպարտ՝ կարևոր գործ կատարողի ինքնավստահությամբ։