«Գնդիկներ և տուփերը» դասարանում

(Սկիզբը)

Եվ այսպես, գտանք` եթե սկզբում ունենայինք 255 գնդիկ, ապա վերջնական պատկերում բոլոր ութ տուփերում գնդիկներ կլինեին: Դրանից հետո հետևյալ հարցն առաջացավ. գնդիկների սկզբնական քանակի 255-ից մեծ ցանկացած թվի դեպքում նորից բոլոր ութ տուփերում գնդիկներ կլինե՞ն: Սովորողները տարբեր թվեր փորձեցին և բացասական պատասխան ստացան: Քննարկման արդյունքում եկանք եզրակացության, որ ինչ-որ պնդում ապացուցելու համար դրական ելքերով օրինակները դեռ ապացույց չեն, անկախ օրինակների քանակից, իսկ պնդումը ժխտելու համար մեկ օրինակն էլ բավական է:

Հետո նոր հարց առաջացավ՝ գնդիկների սկզբնական 255-ից ավելի ո՞ր քանակի դեպքում նորից բոլոր ութ տուփերում գնդիկներ կլինեն։ Այս հարցի պատասխանն ակնկալում ենք ընթերցողից, մինչև ամսագրի հաջորդ համարը:

Աշխատանքները շարունակեցինք հետևյալ խնդրով. ունենալով վերջնական պատկերը՝ ինչպե՞ս գտնենք գնդիկների սկզբնական քանակը: Սովորողները կոնկրետ օրինակների համար վերջից լուծելով գտան գնդիկների սկզբնական քանակը: Հարց առաջացավ՝ կարո՞ղ ենք ավելի հարմար եղանակ գտնել: Քննարկման արդյունքում որոշեցինք կիրառել արդեն մեզ ծանոթ հնարքը` խնդիրը փորձենք պրազեցնել: Որոշեցինք, որ որպես կարելի է որպես պարզ՝ քննարկել այն դեպքերը, երբ վերջնական պատկերում ընդամենը մի գնդիկ կա: Միայն առաջին տուփում գնդիկ կլինի, եթե սկզբում ունենանք 1 գնդիկ: Միայն երկրորդ տուփում գնդիկ կլինի, եթե սկզբում ունենանք 2 գնդիկ: Վերջնական պատկերում մի գնդիկ լինելու պայմանով կազմեցինք հետևյալ աղյուսակը։

Աջ կողմի սյունակում` երկրորդ տողից սկսած սովորողները նորից նկատեցին 2-ի աստիճանները. երկրորդ տեղում գրված է 2-ի առաջին աստիճանը, երրոդ տողում` 2-ի երկրորդ աստիճանը, չորրորդ տողում` 2-ի երրորդ աստիճանը և այլն: Հիշեցինք, որ կարող ենք գրել : Հանգեցինք եզրակացության՝ եթե միակ գնդիկը n-րդ տուփում է, ուրեմն սկզբում եղել էգնդիկ: Հետո խնդիրը մի քիչ բարդեցրինք։ Ենթադրենք վերջնական պատկերում ընդամենը երկու գնդիկ կա: Օրինակ` դիտարկենք նկարում բերված վերջնական պատկերը:

Եթե միայն երրորդ տուփում գնդիկ լիներ, ուրեմն սկզբումգնդիկ կլիներ, եթե միայն հինգերորդ տուփում գնդիկ լիներ, ուրեմն սկզբում գնդիկ կլիներ: Իսկ եթե գնդիկ կա և՛ երրորդ տուփում, և՛ հինգերորդ տուփում, բնական է ենթադրել, որ սկզբում եղել է 4+16=20 գնդիկ: Ուղղակի ստուգումը ցույց տվեց, որ 20 գնդիկի դեպքում ստացվում է նկարում բերված պատկերը: Կազմեցինք տրված պատկերով գնդիկների սկզբնական քանակը հաշվելու ալգորիթմը։ Յուրաքանչյուր տուփի տակ գրում ենք 2-ի տվյալ տուփի համարից 1-ով փոքր աստիճանը, իսկ դատարկ տուփերի տակ գրում ենք 0, ստացված թվերը գումարում ենք, հենց այդ գումարն էլ կլինի գնդիկների սկզբնական քանակը:
Օրինակ`

+ + 0+ +0++0 + = 128 + 64 + 0 + 16 + 0 + 4 + 0 + 1 = 213։

Այս խնդրի հետ աշխատանքի հաջորդ քայլը խնդրի մոդելավորումն էր: Պայմանավորվեցինք, որ այն տուփերում, որտեղ գնդիկ կար գրենք 1, իսկ այն տուփերում, որտեղ գնդիկ չկար`0: Օրինակ` վերևում բերված պատկերին կհամապատասխանի՝

Կարծում ենք, որ ստացված մոդելը մեր ընթերցողին կհիշեցնի թվարկության երկուական համակարգը: Խնդրում ենք, գրել շարունակության մասին: