Նախագծերի դպրոց

Նախագծերի մեթոդն այսօր մեծ հետաքրքրություն է առաջացնում: Գրեթե բոլոր ուսումնական ֆորումներում քննարկվում են նախագծային տեխնոլոգիաներ: Մեծանում է այն ուսուցիչների թիվը, որոնք փորձում են դասերի ժամին նախագծային աշխատանք կիրառել: Ինչպես նշում են մասնագետները, փորձարարական դպրոցների գործունեությունը հաճախ սկսվում է այն հարցից, թե կարելի է արդյոք նախագծերի մշակման օգնությամբ լուծել մանկավարժական ամենօրյա խնդիրները: Օրինակ՝ առարկայի նկատմամբ հետաքրքրություն առաջացնել:

Եվ արդեն լուծելով այս խնդիրը՝ ուսուցիչը (եթե նրան հաջողվում է նոր մեթոդին տիրապետել) հանգում է ուսումնական նախագծի բուն նպատակին:

Նինել Պախոմովա
(մանկավարժական գիտության թեկնածու)

Խնդիր առանց պատրաստի պատասխանի
Ուսումնական նախագիծ. խնդիրներ, սխալներ, կողմնորոշիչներ

Ցավոք սրտի, հաճախ մանկավարժները, վատ պատկերացնելով, թե ինչ է նախագծի մեթոդը, փորձում են դա կիրառել: Ցանկացած ինքնուրույն կամ ուսուցչի հանձնարարությամբ կատարած աշխատանք նախագծային են անվանում:

Ընդ որում նախագծերի մեթոդն ունի միանգամայն որոշակի, նրան այլ մեթոդներից տարբերող հատկանիշներ:

Ամեն մի նախագծի պարտադիր հատկությունը անձնական դրդապատճառ ունենալն է: Եթե աշակերտներին «շարում», ստիպում են նախագիծ անել, որը նրանց հետաքրքիր չէ, ապա դա ոչ մի կապ չունի նախագծման հետ:

Դրդապատճառը պիտի ի հայտ գա այն ժամանակ, երբ ձևավորվում է այն խնդիրը, որը նախագիծը լուծելու է: Որպես կանոն՝ խնդիրն ինչ-որ կոնկրետ իրավիճակի դիտարկման ժամանակ է դրսևորվում: Որոշ դեպքերում ուսուցիչն ինքն է առանձնացնում, երբեմն դա երեխաներին է առաջարկում անել: Սակայն անհրաժեշտ է հաշվի առնել, որ ցանկացած իրավիճակ ցանկացած երեխաների հետ հնարավոր չէ դիտարկել: Հենց այդ տարիքի երեխաներին ի՞նչն է հետաքրքրում: Ավելին՝ ի՞նչն է տվյալ պահին տվյալ դպրոցի տվյալ դասարանի երեխաներին հետաքրքրում:

Վերջերս ինձ առաջարկեցին 10-րդ դասարանցիների հետ նախագծային դաս անցկացնել: Ես երեխաներին չէի ճանաչում, ինչպես նաև նրանք ինձ: Բայց ընդհանուր խնդիրն իվերջո գտնվեց: Սկսեցինք խոսել... փողի մասին: Ավագ դպրոցականներին արդյո՞ք փողը պետք է: Որտեղի±ց նրանք կարող են փող ունենալ: Ինչի՞ վրա կարելի է ծախսել: Այդ թեման բոլորին հետաքրքրեց: Հետո մենք սկսեցինք քննարկել. «Փողն ազատությո՞ւն է, թե՞ կախվածություն, չարի՞ք, թե՞ բարիք»:

Եվ այսպես, սկզբում հարկավոր է խնդիր գտնել, որի նկատմամբ երեխաներն անտարբեր չեն, իսկ հետո դա նրանց հետ կոնկրետացնել: Գուցե հարկավոր է ավելի մասնավոր իրավիճակ վերցնել, դրա մասին դատել ըստ ժամանակի, ըստ կատարման տեղի, մասնակիցների քանակի:
Հաճախ հանդիպող սխալն այն է, որ երեխաներին առաջարկում են նախագիծն ուսուցչի մանրամասն մշակած պլանով անել։ Այնինչ հակառակը պիտի լինի, ուսուցիչն առաջադրանքն առավելագույնս ազատ պիտի ձևակերպի, որպեսզի երեխաներին ընտրության հնարավորություն տա:

Չափազանց կարևոր փուլ է նախագծի գնահատումը: Ուսուցչին դա պետք է, որ հասկանա, թե հետագա աշխատանքն ինչպես կառուցի: Ահա առավել էական պահերը, որոնց արժե ուշադրություն դարձնել.

նախագծի տարբեր փուլերում աշխատանքի ինքնուրույնության աստիճանը,

նախագծի խնդրի իմաստավորումն ու նախագծի նպատակի ձևակերպումը,

խմբային աշխատանքում ընդգրկման աստիճանը,

սահմանված դերի հստակ կատարում,

առարկայական և համադպրոցական գիտելիքների, ունակությունների և հմտությունների գործնական կիրառում,

նախագծի կատարման համար օգտագործված նոր տեղեկությունների
քանակը,

օգտագործված ինֆորմացիայի իմաստավորման աստիճանը,

օգտագործված մեթոդների տիրապետման աստիճան,

մտահղացման և խնդրի լուծման միջոցների, նախագծի խնդրի գիտակցման և նախագծի նպատակի ձևակերպման յուրահատկությունը,

ներկայացման կազմակերպման և անցկացման մակարդակը (բանավոր հաղորդում, գրավոր հաշվետվություն, դիտարկվող առարկաների ապահովում),

անդրադարձի կարողություն և դիտարկվող առարկաներն ու ներկայացումը նախապատրաստելու նկատմամբ ստեղծագործական մոտեցում,

ստացված արդյունքների հասարակական կիրառական նշանակություն (վերջինը բարձր դասարանցիների համար կարևոր է):

Երեխայի համար ամենակարևոր գնահատականը հանրության կողմից նրա հաջողության ընդունումն է: Դեռահասի, այսինքն՝ ցանկացած դպրոցականի համար կարևոր է հասակակիցների և մեծերի կողմից արձագանք ստանալը:

Կարևոր չէ՝ որտեղ և ինչպես դա կլինի՝ դասարանի առջև ելույթ ունենալիս, թե արտադպրոցական գիտաժողովում: Կարևոր է, որ երեխան իր չարչարանքի արդյունքը ցույց տա: Դա շատ կարևոր է, քանի որ երեխաները միշտ կասկածում են, թե շրջապատն ընդունում է իրենց:

Ուզում եմ ընդգծել՝ ցանկացած նախագիծ արժանի է դրական գնահատականի, չէ՞ որ երեխան ինքնուրույն է գործել։ Եվ մեծ հաշվով կարևոր չէ՝ նրա նախագիծն ստացվել է, թե ոչ: Բայց կարևոր է, որ նա վերլուծի իր գործունեությունը. Ինչպե՞ս էր կառուցված աշխատանքը: Վերջում ի՞նչ ստացվեց: Նախագծի կատարման արդյունքում առաջադիմած երեխան կարող է ասել՝ արդյունքը նրա ներդրած ջանքերին արդյոք համապատասխանում է, թե ուրիշ, ավելի հարմար ճանապարհով կարելի էր գնալ: Այդպիսի ինքնագնահատականը թանկ արժե: Եթե երեխան կարողանում է դա անել, նա կարող է նաև ինքն իրեն գնահատել: Իսկ երբ մարդը պատրաստ է ինքնագնահատման, նա ավելի հաջողակ է կյանքում: 

Թարգմանեց Անի Սիմոնյանը, 2-րդ կուրս