Դպրոցական ութանկյուն շենքի և նորվեգական նոր նախագծի մասին

Վերջին ժամանակներս Նորվեգիայի փոքր դպրոցները ձգտում են ոչ միայն սովորական ուսումնական հաստատություններ լինել, այլ մասնագիտանալ այն ոլորտներում, որոնք համապատասխանում են այն միջավայրի տնտեսությանը և մշակույթին, որտեղ իրենք տեղակայված են: Նորվեգական պառլամենտը քաղաքական, տնտեսական և կրթական միջոցներով այդ նախագծերին օժանդակելու և դրանք զարգացնելու քաղաքականությունը է վարում:

Նորվեգական Խերֆոս քաղաքի մի դպրոցում նախաձեռնել էին հեղափոխական մի փորձ. որոշել էին նոր ձևով կազմակերպել դպրոցի տարածքը: Շարժական միջնորմերով երկու շինություն էր կառուցվել՝ մեկը` ութանկյուն, իսկ մյուսը` օդանավարանի (հանգարի) նման: Ենթադրվում էր, որ տարբեր տարիքի երեխաներին հենց այդպիսի կառույցներում սովորեցնելն ավելի հարմար կլինի: Հեղինակների կարծիքով այդպիսի մի փորձ վատ արդյունք չէր ունեցել Անգլիայում: Բայց այնտեղ դա մշակել էին հենց կրթությամբ զբաղվող մարդիկ: Իսկ Նորվեգիայում դրանով նախ ճարտարապետներն էին զբաղվել: Եվ պարզվել էր, որ ութանկյուն դպրոցում դասերի ժամանակ շատ աղմուկ է, միջնորմների տեղափոխումը՝ բարդ: Կարելի է ասել` փորձը չէր հաջողվել, բայց այնուամենայնիվ որոշեցին այդ աշխատանքները չդադարեցնել: Բանն այն է, որ հիմա հատկապես փոքր շատ դպրոցներում, ինչպես և հին ժամանակներում, մի դասարանում տարիքային մի քանի խմբեր են  միավորվում: Սկզբում դա միայն կրտսեր դպրոցում էր հնարավոր համարվում: Կարծում էին, որ 7-րդ դասարանից սկսած՝ տարիքային խումբը, ինչքան էլ փոքր լինի, ոչ մի ուրիշի հետ չի համատեղվում: Կրթություն ստանալու առումով ուսումնական աշխատանքը 5-10 հոգիանոց խմբի հետ ավելի արդյունավետ է, սակայն բոլորովին էլ կատարյալ չէ սոցիալական առումով: Ի՞նչ է պետք անել, որ հասարակության վերաբերմունքը փոխվի:

Սովորողների՝ նորվեգերենի և մաթեմատիկայի գիտելիքներն ստուգելու համար Խերֆոսի 9-ամյա դպրոցի նոր տնօրենը թեստեր մշակեց: Թեստավորումն անցկացվեց, իսկ արդյունքները քննարկեցին դպրոցի ուսուցիչները: Գիտելիքների տարբերությունները բավական շատ էին: Մի տարիքային խմբի  երեխաներին ըստ գիտելիքների մակարդակի տեղավորեցին տարբեր դասարաններում: Օրինակ՝ տասը տարեկան աշակերտների մի մասը սկսեց սովորել 7 կամ 8 տարեկանների հետ, մյուս մասը՝ 12 կամ 13 տարեկանների: Ընդ որում, ուսուցիչները չէին  մոռանում, որ դպրոցականները նաև դեռ երեխա են, հասակակիցների հետ շփման, խաղի և ընկերության կարիք ունեն:

Տեղական քաղաքագետը տակառ պատրաստել է սովորեցնում

Ահա մի քանի նախագծեր, որոնք օգնում են երեխաների ուսումնական ակտիվությունը կյանքի, այն մարդկանց պատմության և ավանդույթների հետ կապել, որոնց մեջ նրանք ապրում են:

1-ին նախագիծն իրագործվել է դպրոցի տնօրենի՝ մեծ կենսափորձով մարդու ղեկավարությամբ: Նա սպա է, ծառայել է ՄԱԿ-ի զորքում, Իրաքում և Հնդկաստանում է եղել, ոչ մեծ ֆերմայի սեփականատեր է, տեղական մասշտաբի քաղաքագետ, քաղաքապետարանի մշակութային հանձնաժողովն է ղեկավարել: Ահա, այդ տնօրենը դպրոցի դասացուցակում նոր առարկա մտցրեց` տակառների պատրաստում, այսպիսի անսովոր մի ֆակուլտատիվ 10-րդ դասարանում: Բանն այն է, որ վաղուցվանից այդ մարզում մեծ քանակով ծովատառեխ էին արդյունահանում, որի համար ձեռքով փայտե տակառներ էին պատրաստում: Տնօրենը գտավ տարեց մարդկանց, որոնք տիրապետում էին այդ արհեստին և համաձայն էին երեխաների հրահանգիչները դառնալու, գործիքներ հավաքեց, դպրոցում տեղ հատկացրեց, և ստացվեց յուրօրինակ «թանգարան բաց երկնքի տակ», որտեղ շատ զբոսաշրջիկներ են լինում: Մարդիկ մտնում են նայելու աշխատող աղջիկներին ու տղաներին, տակառագործ վարպետներին: Պատանի վարպետները փայտե իրերի ամենամյա ցուցահանդես են հրավիրվել, որտեղ վաճառել են շատ տակառներ: Նրանց հրավիրում են նաև մոտակա քաղաքներից մեկում կազմակերպվող «գյուղատնտեսության օրվան»: Դա եկամտաբեր գործ չէ, և նախագիծը քաղաքապետարանի հատկացրած գումարից է կախված, բայց այս դեպքում մշակույթն ու ավանդույթն ավելի կարևոր են, քան եկամուտը: Երեխաների առաջին հրահանգիչը երկու համաշխարհային պատերազմներին մասնակցած 84-ամյա մի նավաստի էր: Նա երեխաներին պատմելու շատ բան ուներ: Նրան միացավ շատ բաների իրազեկ մեկ ուրիշ մարդ: Ընդ որում, դրանք «տեղական» բնավորությամբ մարդիկ են: Տնօրենը կարծում է, որ մարզի ծեր բնակիչները մեծ հարստություն են, որն ակնհայտորեն անբավարար է օգտագործվում:

Տեղական թերթերը, ռադիոն, նորվեգական ռադիոն նախագծի մասին հաղորդումներ են արել, դրա մասին ֆիլմ է նկարահանվել: Պարզ է, որ նախագծում աշխատանքն օգնում է իրենց գյուղի կամ քաղաքի նկատմամբ երիտասարդների հետաքրքրությունն արթնացնելուն, մեծահասակների հետ շփվելուն, իրենց փոքր հայրենիքով հպարտանալուն, արհեստ սովորելուն, զբոսաշրջիկների հետ ծանոթանալուն, որոնք նրանց վարպետությունն ու գաղափարները կարող են  գնահատել:

2-րդ նախագիծն իրականացվել է տեղի քաղաքական գործչի ղեկավարությամբ: Նպատակը հայրենի բնության և մշակութային միջավայրում մարդկանց միավորելն է, որպեսզի հասարակությունը, որում ապրում են, ավելի կենսունակ լինի: Քաղաքագետը դպրոցականների գործունեության այնպիսի մի դաշտ էր ուզում գտնել, որը միաժամանակ  երկրամասի զարգացմանը կնպաստեր և իրենց ուրույն, մեկուսացված աշխարհում չափազանց շատ մնացող մարդկանց միավորելուն: Նա ընտրեց «Հանքային զբոսաշրջություն» նախագիծը` որոշելով օգտագործել շրջանի բազմաթիվ, սակայն արդեն լքված հանքերը:
Տեղի դպրոցի 9-րդ դասարանում մտցրին «Հանքային զբոսաշրջություն» ֆակուլտատիվ առարկան: Դպրոցականները կարող էին դառնալ զբոսավարներ և հետաքրքիր տեղեկություններ հաղորդել հանքերը դիտելու, հանքաքար հավաքելու կամ գնելու եկած զբոսաշրջիկներին: Երեխաները նաև այդ  քարերից զարդեր պատրաստել են սովորում: Այդ նախագծի շնորհիվ տեղի բնակիչներն իմացան երկրամաս զբոսաշրջիկների այցելելու դեպքում հին հանքերն ինչպես օգտագործել: Դպրոցականները նաև հենց իրենց կողքին ապրող շատ մարդկանց հետ ծանոթացան՝ հողակտորների սեփականատերերի, որտեղ հին հանքերն էին:

3-րդ նախագիծ: Մանկավարժական ուսումնարանի ուսանողուհու այս նախագիծը նպատակ  է ունի միջնակարգ դպրոցի աշակերտներին որպես ակտիվիստներ օգտագործել քաղաքի այն մասի զարգացման գործում, որտեղից նրանք դպրոց են գալիս: Ուսանողուհին ստեղծել է միջտեղեկատվական խումբ այն մարդկանցից, որոնք աշխատում են քաղաքակի նախագծման, սոցիալական աշխատանքի, կրթության, մարզական, հանգստի, առողջապահության ոլորտներում: Երեխաները սովորում են կապ հաստատել գործունեության տարբեր ձևերով զբաղվող մեծահասկների, ծնողների, փոքր երեխաների հետ: Աշխատանքը «ռիսկի խմբի» երեխաներից սկսվեց, այնպիսի լուրջ խնդիրների ձևակերպումից, որոնք նրանց կարող էին հետաքրքրել: Հաջորդ տարիներին նախագիծը շարունակվեց: Արդյունքում 8-9-րդ դասարանցի տասնվեց աշակերտներ որպես ֆակուլտատիվ առարկա աշխատեցին հարևանների հետ աշխատանքը, ութ մարդ շարունակում է աշխատանքը չկազմակերպված երիտասարդ մարդկանց հետ, չորս մարդ խաղահրապարակներում զբաղեցնում է երեխաներին և չորսը զբաղվում է դպրոցամերձ խաղադաշտերով: Պատանիները քաղաքապետարանի հետ կապ են պահում, որ իմանան, թե ինչ պայմաններում են ապրում ծերերը, օգնության կարիք ունեն արդյոք: Կուտակված փորձը թույլ է տալիս նոր 9-րդ դասարանցիների նախագծերն ավելի մանրամասն մշակել:
 

            Ռուսերենից թարգմանեցին մանկավարժական քոլեջի 2-րդ կուրսի ուսանողներ
Անահիտ Գրիգորյանը, Լիանա Խալաթյանը