Գիտնականը մեր կողքին
(«Սերիալային ենթամշակույթը Հայաստանում. վիճակն ու ազդեցությունները» հոդվածի զգացմունքա-խոհական գնահատականը)

Վահրամ Թոքմաջյանի (սովորողների` ընկեր Վահրամի, իսկ աշակերտների` մեր Վահրամի) գիտական պրպտումների արդյունքներից մեկին անդրադառնում եմ ժամանակային մեծ ուշացումով, սակայն սևակյան չուշացումով:

«Սերիալային ենթամշակույթը» (հասկացության հեղինակը եթե Վահրամը չէ, ապա մեկ ուրիշ երիտասարդ տաղանդ) գրախոսվող հոդվածում պատճառա-հետևանքային տեսակետից էականորեն ներկայացված է: Համաձայն եմ հեղինակի այն դիտարկմանը, որ այդ «ենթամշակույթը» «ամենատարբեր միջոցներով պարտադրվեց հայ հասարակությանը»: Սակայն մեր կարծիքով նշված հոդվածի առանցքային հիմնադրույթը հետևյալն է. «Գլոբալիզացիոն գործընթացների ազդեցության տարածման ճանապարհին արևմուտքը` արևմտյան քաղաքակրթությունը, Հայաստանում պետք է լուծեր հիմնականում երեք ինստիտուտների հետ կապված խնդիրներ` ընտանիք, եկեղեցի և լայն առումով`հասարակություն»: Հիմնավորվում է այդ երեք ինստիտուտների խոցելությունը: Վահրամ Թոքմաջյանն իր հիմնավոր վերլուծականում համոզում է մեզ, որ այս ենթա-հակա-մշակույթի էթնո-ինստիտուցիոնալ ավերումների դեմն առնելն ազգի ինքնակազմակերպման բարձրագույն ձևի` պետության, ապագան ապահովելու կարևորագույն գործոններից է: Սակայն հեղինակը ցավալիորեն անտեսում է արիածին բեկորներ պարունակող իրականության չորրորդ ինստիտուտի` անհատի, դերը, իսկ ընտանիքի էթնո-սոցիալական թուլացման պայմաններում այդպիսի անհատի արժեքը մեծանում է և դառնում հիմնարար:

Վերապահմամբ ենք մոտենում Վ. Թոքմաջյանի հետևյալ տեսակետին. «Սերիալ» երևույթը չի կարելի դիտարկել որպես օրվա խնդիր լուծող իրողություն», քանզի հեղինակի իսկ կարծիքով. «…սերիալը լուծում է նաև քաղաքական խնդիր (մենք կասեինք օրապակաս իշխանությունների օրվա խնդիրը)»: Իհարկե ակնհայտ է, որ սերիալ կոչվող աղետն այն գործոնների թվում է, որոնց երկարատև առկայության դեպքում հայոց արարչաստեղծ աշխարհը կդառնա նյութապաշտների ամրոցներից մեկը:

Կարելի է երկար վերլուծել Վահրամ Թոքմաջյանի ոչ ծավալուն գիտական ամփոփումը, սակայն քանի որ սույն հրապարակումն ունի ընդամենը երկու նպատակ, որոնցից մեկն արտացոլված է վերնագրում, իսկ երկրորդը` հակամշակույթի մասին մշակութային քննարկում ծավալելն է, ապա այսօր բավարարվենք ավարտելով մեր խոսքը հետևյալ հաստատումով «հասարակության տարաֆունկցիոնալ էլիտան» կգա փոխարինելու միաբջիջ իշխանավորներին: Այս վստահության գրավականը Վահրամի և նրա նմանների առկայությունն է հայաստանյան իրականությունում ի հեճուկս սոցիալական ….. :

22.05.10

Աշոտ Տիգրանյան