Լյուդմիլա Ռոստովա

Ստիպել կարելի է, բայց արդյո՞ք անհրաժեշտ է

Երեխային ավելի զիջող դառնալու հարցում կհաջողվի օգնել,
եթե մի քանի պարզ, բայց անհրաժեշտ կանոններ հիշենք

Գովե՛ք երեխայի լավ վարքը: Ծնողների ամենատարածված սխալն այն է, որ որդու կամ դստեր դրական, ճիշտ վարմունքը պարզապես չի նկատվում, ընկալվում է որպես «այդպես էլ պետք է», իսկ վրիպումները, չգիտես ինչու, ուռճացվում են, ամպերին հասնում:

Ուշադրությունը կամակորության վրա մի՛ կենտրոնացրեք, չարին չարով մի՛ պատասխանեք: Երեխային կամակորության մեջ մեղադրելուց առաջ վերլուծեք ձեր իսկ պահվածքը, իսկ արդյոք դու՞ք չեք ընտանիքում գլխավոր կամակորը:

Գոնե երբեմն ձեզ երեխայի տեղը դրեք, որպեսզի հասկանաք, թե ինչ է նա զգում: Բայց նրա հետ մի՛ համաձայնեք միայն նրա համար, որ ձեզ «հանգիստ թողնի», «պոկ գա»:

Երեխային ընտրություն կատարելու կամ որոշում կայացնելու հնարավորություն ավելի հաճախ տվեք: Օրինակ. «Անմիջապե՛ս դասերիդ անցիր» հրամանի փոխարեն, հարցրեք. «Արդեն որոշե՞լ ես, երբ ես տնային աշխատանք անելու», կամ. «Նախ հանրահաշի՞վդ ես անելու, թե՞ զբոսնելու ես»:

Ջանացեք կամակորություն սադրող իրավիճակներ չստեղծել. չնչին բաներից խնդիրներ մի՛ առաջացրեք: Երբեք ուժային մեթոդներ մի՛ կիրառեք, մի՛ ճնշեք երեխային ձեր բարոյական, նյութական և ֆիզիկական գերազանցությամբ: Մի՛ վիրավորեք նրա ինքնասիրությունը. այդպես կամակորությունը չեք հաղթահարի, իսկ այ նրա մեջ անվստահություն, հավանաբար, կառաջանա:
Իհարկե, կարելի է նեղանալ, միայն թե անկեղծ: Այդ դեպքում ձեր զգացմունքները մի՛ թաքցրեք, որպեսզի ձեզ հետ միասին անհանգստանա և հասկանա, որ ինքը ճիշտ չէր:

Ընդհանուր առմամբ դժվար չէ առաջին դասարանցուն ստիպել, որ ձեր ուզածով վարվի: Եվ հնարավոր է նույնիսկ, որ մեկ-երկու անգամ անի այն, ինչ պնդում էք: Իսկ հետո անպայման պայքարի նոր մեթոդներ կհայտնագործի և կսովորի անհարմար վիճակի մեջ չընկնել:

Միայն չի կարելի այն, ինչ իսկապես չի կարելի: Եվ այդ մասին արժե լրջորեն խոսել: Իսկ մնացած ամեն ինչ կարելի է:

Երեխային թույլ տվեք իր ուզածով անել: Իսկ դուք պարզապես կողքին եղեք ու հետևե՛ք: Հետո օգնեք, եթե ինչ-որ բան չստացվի: Միայն թե առանց դաստիարակչական բաց քարոզների և վիրավորական դիտողությունների: Թող ձեր խորհուրդներն ու նախազգուշացումները գործով հասկանա ու գնահատի:

Երեխայի բացասական արձագանքն առաջացրած յուրաքանչյուր որոշակի դեպքի տարբեր կերպ կարելի է նայել: Եվ տեսանկյունը կորոշի ոչ միայն ձեր արձագանքը, այլ նաև արդյունքը:

Մանկան համառությունն ում ասես հունից կհանի: Եվ միևնույնն է, տեղի մի´ տվեք ցասմանն ու նյարդայնությանը: Անպայման կպարտվեք, եթե ոչ հիմա, ապա վաղը: Համառությունն ըստ էության երեխայի զինանոցի այն միջոցներից, որն օգտագործում է ձեզ հետ մենամարտում: Եվ հնարավոր է, բոլոր նորմալ միջոցները փորձելուց հետո է ձեր երեխան սկսել հենց այդպես վարվել, որովհետև ձեզ հետ լեզու գտնելու հույսը կորցրել է:   

Ինչքան էլ դժվար է, երբեմն ինչ-որ վիճելի խնդրի լուծումը պետք է փորձել մեկ-երկու օրով հետաձգել կամ դրա քննարկմանը ներգրավել ընտանիքի բարեկամներին: Այլ կերպ ասած՝ ձեր ինքնավերահսկման պրակտիկան երեխաներին ինքնավերահսկում սովորեցնելու լավագույն միջոցն է:

Միգուցե իզո՞ւր ենք պայքարում նրանց համառության դեմ: Չէ՞ որ դա միշտ բանական հիմք է ունենում և ավելի շուտ իրար չհասկանալու մասին է վկայում, քան թե փչանալ սկսող բնավորության:

«Լավ դաստիարակը վատից տարբերվում է միայն թույլ տված սխալների և երեխաներին հասցրած վնասների քանակով»,- ասում էր Յանուշ Կորչակը:

Պետք չէ ծուլանալ և խուսափել երեխաների հետ զրուցելուց, նրանց հետ նույնիսկ չնչին, ձեր կարծիքով, խնդիրները քննարկելուց: Ծնողների ուշադրության պակասից գանգատները հանգեցնում են մեր երեխաների անհուն մենության մտքին:
Որոշ ծնողներ հաջողեցնում են նույնիսկ ամենահրաշալի խորհուրդները վերածել պատժիչ միջոցների: Կարճ ասած` այն, թե ինչպե՛ս ենք անում, շատ ավելի կարևոր է նրանից, թե ի՛նչ ենք անում:

Թարգմանեց Արմինե Թոփչյանը