Սոֆյա Այվազյան

Դպրոցականի մոմլաթե պայուսակ

Դպրոցական պայուսակ ստեղծողը դժվար թե հայ լինի: Հայերս, չափազանց կաշկանդված լինելով առօրյա կյանքում, դժվար թե ցանկանայինք ունենալ մի առարկա, որը կաշկանդում է մեր շարժուձևը և զբաղեցնում ձեռքերը: Իսկ ձեռքերը… Նույնիսկ ազատության դրսևորման մի եղանակը` ձեռքերի թափահարումը, լիարժեք չի  արտահայտվում հայերիս մոտ այն պատճառով, որ ազատ թռիչքում գտնվող ձեռքը կարող է դեմ առնել ինչ-որ մեկի քթին: Սակայն բոլորովին այլ կերպ ենք դատում անհատի ազատության մասին, երբ գործը հասնում է օդանավակայանին և ուղեբեռին: Այստեղ իրավիճակն այլ է. ուղեբեռում կենսական նշանակություն ունեցող իրեր են, որոնք քարշ ես տալիս միայն մի քանի ժամ, իսկ ազատությունը գերադասող դժբախտների դեպքում` հինգ, տասը, նույնիսկ տասնհինգ տարի: Մեկ ուրիշ պատճառ էլ կա, թերևս, թե ինչու չենք կարող  այնպիսի անհրաժեշտ պարագայի հորինումը, ինչպիսին դպրոցական պայուսակն է, վերագրել ստեղծագործող հայերիս: Այս երկրորդ պատճառի արմատները թաքնված են ինքներս մեզ գերագնահատելու անսպառ հակման մեջ: Մի՞թե հայկական գանգում հայկական ուղեղը ի վիճակի չէ տանելու գիտելիքների այն քանակը, որը տեղավորվում է ինչ-որ պայուսակում:

«Որքան անիմաստ առարկաներ կան, որոնք տեղ են զբաղեցնում իմ գլխում և ուզում են խցկվել իմ պայուսակը,- մտածում է ֆիզմաթ թեքումով ավագ դպրոցի սովորողը,-առարկաներ, որոնք  ինձ կյանքում գլխացավանքից բացի, ոչինչ չեն պատճառելու»: Եվ այս մտքերը տրամաբանորեն մղում են ազատվելու անպետքական տետրերից, սահմանափակվել մեկ-երկու տետրով և հասկանալ, որ դպրոցական պայուսակը շատ մեծ է այդ մի քանիսի համար: Փորձենք դիտարկել հայ աշակերտի վերաբերմունքը դպրոցական պայուսակի նկատմամբ տասներկուամյա կրթության ընթացքում. 1-4-րդ դասարանում` սիրահարվածության հասնող զգացմունք, զմայլանքի և պարծանքի առարկա, 5-8-րդ դասարանում` դասընկերներից պաշտպանվելու և հարձակում գործելու առարկա, 9-11-րդ դասարանում` արխիվային նմուշ, որին փոխարինում են մոմլաթե տոպրակները, 12-րդ դասարանում` անհայտ է: Եթե դպրոցական պայուսակի գյուտը հայերինս չէ, ապա հաստատ իմացեք` դպրոցական մոմլաթե տոպրակի գյուտի «պատենտը» մերն է: Ոչ ոք այն չի կարող մեր ձեռքից խլել, մենք ամուր ենք այն բռնել, այնքան ամուր, որ գունավոր տոպրակները ներկի հետքեր են թողել մեր մատներին: Եթե ձեզ ասեն, թե առաջինը այն կրել են Կոնգոյի սևամորթները, մի՛ հավատացեք և ցույց տվեք նրանց ձեր կարմիր, կանաչ և դեղին մատները:

Եվ վերջապես, 21-րդ դարում ենք և, փառք Աստծո, դպրոցական պայուսակներին փոխարինելու եկան գրպանում տեղավորվող կրիչները և notbook-երը: