Ինֆորմատիկայի համակարգված ուսուցում

(առաջարկություններ. ներկայացվել է «Դպրոցում ինֆորմատիկա առարկայի դասավանդման արդյունավետությանը նպաստող միջոցներ» առցանց խորհրդաժողովին)

Ողջունում եմ առցանց խորհրդաժողովի կազմակերպիչներին և մասնակիցներին նշված թեմայի շուրջ մտքեր փոխանակելու, ինչու չէ, նաև իրենց կարծիքները, ցանկությունները, աշխատանքները և հետագա անելիքները այս վիրտուալ միջավայրում ներկայացնելու համար:

Կփորձեմ իմ տեսակետը շարադրել դպրոցում «Ինֆորմատիկա» առարկայի դասավանդման վերաբերյալ:

Ինֆորմատիկայի ուսուցումը դպրոցում պետք է խթանի ուսումնական գործընթացում աշակերտների համակարգչային հմտություններին տիրապետմանը, ուսումնական նյութի յուրացմանը, իսկ համակարգիչը պետք է դառնա գործիք տեղեկատվության հայթայթման, այն մշակելու և պահպանելու համար:

Այդ իսկ պատճառով կարևորում եմ ցածր դասարաններում Windows օպերացիոն համակարգի կարևորագույն հրամաններին տիրապետելը, ֆայլերի և թղթապանակների ստեղծումը և նրանց հետ գործողություններ կատարելը, իսկ հÇմնական ծրագրային փաթեթներից (Paint, Word, Excel, PowerPoint, Photoshop, Movie Maker, Internet Explorer և այլն) օգտվելու կարողությունները հնարավորություն կտան ստեղծելու անհրաժեշտ ուսումնական նյութեր: Այստեղ շատ կարևոր է, որ աշակերտների կողմից կատարվեն աշխատանքներ ուսումնական բնագավառի այլ առարկաներից, կիրառելով իրենց իսկ կողմից ձեռք բերած համակարգչային հմտությունները: Կոլեկտիվ աշխատանքը, որում ներգրավված են աշակերտներ, ուսուցիչներ, ինչու չէ նաև ծնողներ, կարող է ուսումնական նյութի ստեղծումը դարձնել էլ ավելի հետաքրքիր և արդյունավետ: Կատարված աշխատանքների էլեկտրոնային տարբերակները շնորհանդեսների ձևով ներկայացնելը լավագույն միջոցն է աշակերտների գիտելիքների և կարողությունների ստուգման համար:

Իսկ որո՞նք են դպրոցներում նման արդյունքների հասնելու ճանապարհները:

• Համակարգչային տեխնիկայի առկայությունը, որը կարծում եմ դպրոցներն ունեն բավարար (իհարկե, որոշ դպրոցներում նաև ոչ բավարար) քանակով: Այստեղ նույնիսկ կարող եմ նշել, որ կան դպրոցներ, որոնք ունեն բավարար թվով համակարգիչներ, սակայն լիարժեք չեն օգտագործում:
• Կարևոր է նաև, որ դպրոցն ունենա ինտերնետ կապ և համակարգիչների մեծ մասը միացված լինեն համացանցին:
• Պատրաստված ինֆորմատիկայի ուսուցիչը, ով ոչ միայն տիրապետում է համակարգչային գրագիտությանը և դասավանդման մեթոդներին, այլ նաև կարող է կատարել համակարգիչների պարզագույն տեխնիկական և ծրագրային սպասարկման աշխատանքներ, պատրաստ է իր փորձը հաղորդելու իր գործընկեր-ուսուցիչներին, կազմակերպելու և անցկացնելու վերապատրաստումներ, միջոցառումներ, շնորհանդեսներ և այլն:
• Դպրոցի տնօրինության կամ կրթական հաստատության խորհրդի, ինչպես նաև բարերարների, գործարարների, ՀԿ-ների կողմից հնարավոր լինի խրախուսել տեղեկատվական հաղորդակցական տեխնոլոգիաները (ՏՀՏ) արդյունավետ կիրառող աշակերտներին և ուսուցիչներին:

Կցանկանայի անրադառնալ նաև ավագ դպրոցում ինֆորմատիկայի դասավանդման խնդիրներին:

Գտնում եմ, որ ավագ դպրոցում մեծ ուշադրություն պետք է դարձնել ՏՀՏ կիրառմամբ համագործակցային դասերի կազմման և իրականացման վրա: Իսկ ո՞վքեր կարող են լինել այդպիսի դասեր կամ առաջադրանքներ ստեղծողները: Բնականաբար, ցանկալի է, որ բոլոր դեպքերում մասնակցի ինֆորմատիկայի ուսուցիչը, առավել ևս, եթե նա կարողանում է կայքեր ստեղծել և նրանք թարմացնել, ուստի այդ աշխատանքների լուսաբանման լավագույն ձևը կլինի կայքերում տեղադրելը, ինչպես նաև`աշակերտ(ներ)ը, ուսուցիչ(ներ)ը, աշակերտ(ներ)ը և ուսուցիչ(ներ)ը միասին: Չի բացառվում նման աշխատանքին այլ անձանց ներգրավումը (ծնողներ, գիտության ու մշակույթի գործիչներ և այլն):

Բերենք մի քանի օրինակներ, որոնք կազմվել են մեր կրթահամալիրում: Ուսուցիչների համագործակցության արդյունքում ստեղծվել է «Էլեկտրոնային խնդրագիրք ավագ դպրոցի համար (հասարակագիտական առարկաներ)», ուսուցիչների և աշակերտների համատեղ ջանքերով` «Հայ դիվանագիտության պատմությունից» ու «Ֆիզիկա և ծրագրավորում», աշակերտների ջանքերով` բազմաթիվ և բազմաբովանդակ աշխատանքներ թվային միջոցների կիրառմամբ:

Մասնագիտությամբ լինելով մաթեմատիկոս-ծրագրավորող՝ ցանկանում եմ անրադառնալ նաև ծրագրավորմանը վերաբերվող հարցերին:

Կարծում եմ, որ ծրագրավորում պետք է դասավանդել բացառապես ավագ դպրոցի բնագիտամաթեմատիկական հոսքում կամ համապատասխան մասնագիտացմամբ վարժարաններում, ասել է թե՝ միջնակարգ դպրոցներում կամ ավագ դպրոցի ընդհանուր հոսքում ցանկալի չէ ծրագրավորման դասավանդումը: Իսկ ծրագրավորման դասավանդման ծրագիրն իր մեջ պետք է ներառի`

• ծրագրավորման Pascal կամ C++ լեզուներից որևէ մեկը,
• որևէ վիզուալ ծրագրավորման լեզու (Visual Basic, Visual C++ և այլն),
• տվյալների բազաների հետ աշխատանք, հարցումների կազմակերպման SQL լեզու,
• ինտերնետային էջերի պատրաստման ծրագրային փաթեթներ և ծրագրավորման լեզուներ:

Իհարկե, նման ծրագիր իրականացնելու համար ինֆորմատիկայի ուսուցիչը պետք է լինի բավականին պատրաստված կամ տվյալ կրթական օջախը պետք է համագործակցի ՏՀՏ ոլորտի որևէ ուսումնական հաստատության կամ համապատասխան կազմակերպության հետ: Ինչ կարելի է խորհուրդ տալ ավագ դպրոցների այն ինֆորմատիկայի ուսուցիչներին, որոնց մոտ իմ նշված ծրագրի իրականացման համար կլինեն դժվարություններ:
Դրանք հետևյալն են`

• պարբերաբար մասնակցել մասնագիտական որակավորման բարձրացման դասընթացներին, սեմինարներին, խորհրդաժողովներին,
• համագործակցային կապեր պահպանել և փորձը փոխանակել գործընկերների հետ,
• միշտ հետևել և մասնակցել այդ ոլորտում իրականացվող միջոցառումներին,
• աշակերտներին պատրաստել տարբեր միջոցառումների, մրցույթների, օլիմպիադաների և այլն,
• օգտագործել համացանցը կամ տարբեր գրականություն ուսումնական նյութ պատրաստելիս:

Իսկ ինչը կարող է խթանել այսպիսի ծրագրի իրականացումը: Նշեմ դրանցից կարևորները`

• բավարար թվով համակարգչային տեխնիկայի և ինտերնետ կապի (ցանկալի է որակյալ) առկայությունը, որը գրեթե բոլոր ավագ դպրոցները ունեն,
• ինֆորմատիկայի ուսուցչի անձնական համակարգչի և ինտերնետ կապի առկայությունը (տանը), որը հեռավար ուսուցման արդյունավետ կազմակերպման հնարավորություն կտա,
•  ՏՀՏ ուղղվածությամբ ուսումը ԲՈՒՀ-ում շարունակել ցանկացող աշակերտների համար ծրագրավորում առարկան դասակարգել ընդունելության քննությունների շարքում (այս առաջարկն ուղղված է կրթության ոլորտի պաշտոնատար անձանց):

Առիթից օգտվելով՝ ներկայացնում եմ իմ կողմից կատարված մեթոդական մշակումները, որոնք հրապարակվել են կրթահամալիրի «Դպիր» էլեկտրոնային պարբերականում: Նրանք վերաբերում են ծրագրավորմանը և WEB դիզայնին.

1. Հերոնիբանաձևը /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir16-11.html/,
2. Ցիկլային ալգորիթմներ /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir17-4.html/,
3. Կոտորակներ և ֆունկցիաներ /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir25-14.html/,
4. Ենթածրագրեր և պրոցեդուրաներ: Նրանց օգտագործումը տարբեր առաջադրանքներ կատարելիս /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir26-14.html/,
5. Տեքստային փոփոխականներ: Տեքստերի հետ աշխատանքի ֆունկցիաներ և պրոցեդուրաներ /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir27-8.html/,
6. Կրթահամալիրային օլիմպիադայի առաջադրանքներ ծրագրավորումից, 2010թ. (10-րդ և 11-րդ դաս.), http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir27-13.html,
7. WEB կայք: Ստեղծմանգործընթացը /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir18-11.html/;
8. Ուսումնականհաստատությունների WEB կայքեր, նրանցնախագծմանևտեղադրմանաշխատանքներ /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir19-14.html և http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir20-11.html/,
9.  Ինչէ HTML-ը: Համառոտ տեղեկություն /http://dpir.mskh.am/arxiv/dpir24-8.html/:

Գրեք, զանգահարեք, պատրաստ եմ մտքեր փոխանակելու և համագործակցելու, ինչպես նաև անհրաժեշտ թեմայի շուրջ դասընթացներ կազմակերպելու և անցկացնելու:
Հարգանքով`

Դավիթ Մինասյան,
«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր,
Դասավանդող, ՏՀՏ մասնագետ
Հեռ. (093)257642 բջջ.
E-mail: [email protected], [email protected]