Նախամասնագիտական, մասնագիտական ուսուցման Ավագ դպրոցներ
Ավագ դպրոց-վարժարան, Գեղարվեստի ավագ դպրոց, Արհեստների ավագ դպրոց

(14.07.09թ. «Ավագ դպրոց. խնդիրներ, լուծումներ» Կլոր սեղանի զեկուցում)

ԿԳՆ հավանությանն արժանացած կրթահամալիրի 2009-2012թթ. Զարգացման ծրագրով որոշված են կրթահամալիրի Ավագ դպրոցների գործունեության փուլերը և ուղղությունները առաջիկա երեք տարիների համար:

 Զարգացման ծրագրի հավելված «Նախամասնագիտական, մասնագիտական ուսուցման Ավագ դպրոց» ծրագրով որոշված է 2009-2010 ուստարվա հիմնական աշխատանքների բովանդակությունը:

Մեր Ավագ դպրոցը ՀՀ կառավարության 2008թ. մարտի 27-ի 12-րդ արձանագրային որոշումով հաստատված «Ավագ դպրոցների համակարգի ստեղծման ռազմավարական  ծրագրի» պահանջներին համապատասխան է: «Ավագ դպրոցների ստեղծման ռազմավարական ծրագրով» նախատեսված է «...ստեղծել սովորողների համար նախընտրելի հոսքային ուղղության, այդ թվում, նախնական մասնագիտական կրթության ընտրության հնարավորություն: Այդ նպատակով ավագ դպրոցի կրթական ծրագիրը դարձնել ճկուն` հնարավորություն ստեղծելով արձագանքելու աշակերտների կրթական պահանջմունքներին և նախասիրություններին: .... Հիմնական կրթության այն շրջանավարտները, որոնք չեն ձգտում բարձրագույն կամ միջին մասնագիտական կրթություն ստանալ, կամ չեն ունեցել բավարար առաջադիմություն հիմնական դպրոցում, պետք է հնարավորություն ունենան ստանալու գոնե նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) կրթություն, միաժամանակ չկորցնելով միջնակարգ կրթություն ստանալու հնարավորությունը, կամ ուսումը շարունակել միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունում:

Անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ ավագ դպրոցի շրջանավարտների որոշ մասը չի կարողանա կամ չի ցանկանա շարունակել կրթությունը բուհում: Նրանց այլընտրանքը կարող է լինել միջին մասնագիտական կրթությունը կամ ելքը դեպի աշխատանքի շուկա: Նկատի ունենալով, որ միջին մասնագիտական կրթության ծավալները սահմանափակ են, ավագ դպրոցը պետք է ապահովի նաև որոշակի նախնական մասնագիտական պատրաստվածություն»:

Մեր Ավագ դպրոցի տասներորդ դասարանի սովորողի ուսումնական պլանները պարզաբանումներով, սովորողին ներկայացվող պահանջներով, խորացված ուսուցման մասին անհրաժեշտ այլ տեղեկություններ, առանձին գրքույկի ձևով տրվում է յուրաքնաչյուր սովորողի:

Մենք խուսափում ենք Հիմնական դպրոցի շրջանավարտների գիտելիքների ստուգումից՝ որպես Ավագ դպրոց ընդունելության պայման: Մեզ համար գլխավորը մասնագիտորեն կողմնորոշված ուսումնատենչ անձն է, եթե սովորողը և նրա ծնողը պատրաստ են կատարել ուսումնառության պայմանագրով որոշված պարտավորությունները:

Այսպիսով տասներորդ դասարանցու ազատ ընտրությամբ (2008-2009 ուստարվա համար 27-30 մասնագիտացումներ) շաբաթական 11-14 ժամ խորացված ուսուցում, 10-15 հոգանոց  խմբերով, մասնագիտական միջավայրում, իրենց բնագավառի հայտնի մասնագետների ղեկավարությամբ: Խորացված ուսուցմանը տասնմեկերորդ դասարանում կհատկացվի շաբաթական 13-16 ժամ, տասներկուերորդ դասարանում` 19-22 ժամ: Եռամյա խորացված ուսուցումը սովորողի ընտրությամբ կարող է ավարտվել արհեստագործական որակավորմամբ:

Խորացված ուսուցման դասընթացի լրիվ ծավալը ավարտած սովորողը կարող է մասնագիտական ուսումը շարունակել կրթահամալիրի քոլեջում (նաև այլ քոլեջներում) երկրորդ կամ երրորդ կուրսում։

Հիմնական դպրոցի շրջանավարտը կարող է ազատ ընտրել մեկամյա արհեստագործական ուսուցման ծրագիրը լիցենզավորված 16 մասնագիտություններից մեկով։

Այսպիսի Ավագ դպրոցը պատվիրատու է որակապես նոր Հիմնական դպրոցի, որը կրթահամալիրում գործում է երկու ինքնուրույն կրթական ծրագրերի օրգանական միասնության ձևով`«Անգլերենի, ռուսերենի, համակարգչային ծրագրերի խորացված ուսուցման և նախասիրությունների զարգացման 1-6-րդ դասարաններ» և «Սովորողի նախասիրությունների զարգացման և մասնագիտական կողմնորոշման 7-9-րդ դասարաններ»։ Նախասիրությունների զարգացումը կատարվում է սովորողի ազատ ընտրությամբ` սկսած 2-րդ դասարանից, ուսումնական պլանով նախատեսված գործունեության կազմակերպման միջոցով` 12-15 հոգիանոց խմբերով, մասնագիտական միջավայրում, հմուտ մասնագետների ղեկավարությամբ:

Մեր Ավագ դպրոցի (ինչպես նաև Հիմնական դպրոցի) սովորողի ընտրությամբ (խորացված, մասնագիտացված կամ մասնագիտական) դասընթացների ծրագրերը, ձեռնարկները, կազմակերպական եղանակները մշակում են կրթահամալիրի դասավանդողները: Այս աշխատանքները նախատեսված են և պետական աջակցություն են ստանում (պիտի ստանան) «Փորձարարական մանկավարժական ծրագրերի իրականացում հանրակրթությունում» բյուջետային  ծրագրով:

Թվային ուսուցման միջոցները և մեդիա տեխնոլոգիաները գործածվում են առավելագույն ծավալով և տեսակներով՝ սկսած առաջին դասարանից: Ռուսերենը և անգլերենը, ինչպես նաև ինտերնետը գործածվում են որպես ուսուցման արդյունավետ գործիքներ՝ սկսած առաջին դասարանից:

Խորացված ուսուցումն իրականացվում է տեխնիկապես հագեցած, անհատական և խմբային հետազոտական աշխատանքին հարմար արհեստանոց-արվեստանոց-լոբորատոր միջավայրում: Խորացված ուսուցման ղեկավարներն ընտրվում են մրցույթով կամ հատուկ կարգով հրավիրվում են աշխատանքի. նրանք իրենց բնագավառում գործող մասնագետներ են: Խորացված ուսուցման արդյունավետությունը ենթադրում է ուսումնական ճամփորդությունների (հատուկ պարապմունքներ թանգարաններում, այլ արվեստանոցներում, արտադրամասերում) մասնագիտական փորձառությունների, ուսումնական-հասարակական նախագծերի, ցուցահանդեսների, համաժողովների կազմակերպում և մասնակցություն ուսուցման ողջ շրջանի ընթացքում:

Ավագ դպրոցում կիրառվում է անհատական ուսումնական պլան, որը հնարավորություն է տալիս սովորողի խորացված ուսուցումը մի մասով կազմակերպել նաև կրթահամալիրից դուրս: Օրինակ՝ սովորողն ընտրել է չինարենի և թարգմանության խորացված ուսուցումը. կրթահամալիրում այսօր պատրաստ չենք չինարեն սովորեցնելու, բայց սովորողը, ծնողի խնդրանքով այն պատրաստ է իրականացնելու այլ ուսումնաական կենտրոնում: Այլ օրինակ՝ մարզչական խորացված ուսուցմամբ  տասներորդ դասարանի սովորողը բռնցքամարտիկ է...

Խորացված ուսուցման դասարաններում սկսած յոթերորդ դասարանից, լայնորեն կիրառվում է հեռավար ուսուցումը, որպես անհապաղ ստացիոնար ուսուցման արդյունավետ միջոց: Ահա ինչու, բոլոր դասավանդողները կրթահամալիրում տիրապետում են համակարգչային ծրագրերի և տանը ունեն ինտերնետին միացված անհատական համակարգիչ: Ահա ինչու, պահանջ է առաջանում, որ կրթահամալիրի յուրաքանչյուր սովորող ունենա ինտերնետին միացված անհատական համակարգիչ:

Խորացված ուսուցման դասարաններում սովորողը գնահատվում է վերը նշված ամբողջական գործունեության արդյունքներով` պարբերական (շաբաթական, ամսեկան, կիսամյակային, տարեվերջյան) հրապարակային ելույթներ, ցուցադրություններ, հասարակական պահանջարկ ունեցող ծառայություններ ու ապրանքներ: Այսօր բացակայում է խորացված ուսուցման պետական ֆինանսավորումը` տարեկան, մեկ սովորողի հաշվով` ոչ պակաս քան 100.000 դրամ; Այս գումարը` որպես լրացուցիչ կրթական ծառայությունների համար, վճարում է սովորողի ծնողը ուսումնական տարվա համար կնքված լրացուցիչ կրթական ծառայությունների պայմանագրով նախատեսված չափով և կարգով: Մենք այս հարցով մեր հիմնավորված առաջարկը ներկայացրել են ԿԳ նախարարին:

Հատուկ ուշադրություն է դարձվում ֆիզկուլտուրային, հայրենագիտական արշավներին և ակումբային գործունեությանը, ուսումնահետազոտական ճամբարներին, ստուգատեսներին  սովորողների մասնակցությանը: Ֆիզկուլտուրան ոչ թե առարկա է, այլ սովորողի ընտրած մարզաձև, որպես գրավիչ, արդյունավետ ու անհատի պահանջմունքները բավարարող պարբերական գործունեություն:

Ա. Բլեյան
Գ. Հակոբյան