Անահիտ Ավագյան

Տեխնոլոգիան կրտսեր դպրոցում

Կրտսեր դպրոցում  «Իմացումի հրճվանք» ծրագրի իրականացումը հնարավորություն է տալիս ուսուցումը կազմակերպել  իրական գործունեության միջոցով` կենդանի, հետաքրքիր և ուրախ, նպատակ ունենալով այդ գործունեության ընթացքում  զարգացնելու սովորողի կարողություններն ու ձեռք բերել նոր հմտություններ: Տեխնոլոգիայի դասերը պիտի լինեն բազմաբովանդակ, համապատասխանեն  երեխայի հետաքրքրություններին, նախասիրություններին, կապվեն նրան շրջապատող միջավայրի և կենցաղի հետ: Տեխնոլոգիայի դասը պետք է  միջառարկայական կապ ունենա, որը հնարավորություն կտա   զարգացնելու երեխայի  լեզվամտածողությունը, երևակայությունը, մաթեմատիկական մտածողությունը:

Տեխնոլոգիայի ժամերին  երեխաները հաճույքով են մասնակցում: Նյութերը և աշխատանքային գործիքները ձեռք ենք բերում  տարեսկզբին` ծնողների աջակցությամբ: Խոհարարության ժամանակ բոլորը ունեն գոգնոց, գլխաշոր, դանակ ու կտրատելու տախտակ: Խոհարարության ժամերին երեխաների մոտ ձևավորվում է պատկերացում խոհանոցի մասին, սպասքից ճիշտ օգտվելու կարողություն, մթերքներից  կերպարներ պատրաստելու, ձևավորելու հմտություններ, մթերքները տարբեր չափերի կտրատելու կարողություն, զարգանում է երեխայի մանր մոտորիկան: Որևէ առաջադրանք կատարելուց առաջ  դասարանում զրուցում ենք այդ թեմայի շուրջ: Օրինակ`առաջադրանքի համար օգտագործվող նյութերին իրենց շրջապատում որտե՞ղ են հանդիպել, որտե՞ղ են դրանք օգտագործել, ինչե՞ր են պատրաստում այդ նյութերից և այլն:

Հետո  ցույց եմ տալիս պատրաստվող նյութը, կերպարը, օրինակը, այսինքն  տալիս եմ «կմախքը», իսկ հետագա քայլերը որոշում է ինքը` երեխան: Նա է ընտրում գույները, չափերը, ձևավորման ընթացքը, օգտագործվող նյութերի քանակը: Կան այնպիսի աշխատանքներ, որոնց պատրաստման  նյութերը կազմում են մի քանի տեսակի  սննդամթերքներ:Նախ խոսում ենք տվյալ սննդամթերքների մասին,  դրանք բանջարեղեն են, թե միրգ, առնելիս խանութում կշռում են, թե հատով վաճառում,  շուկայից ենք գնում, թե  խանութից, առնելիս զանգվածի որ միավորներն ենք օգտագործում` լիտր, գրամ, թե կիլոգրամ: Հետո սկսում ենք աշխատել:

Իրենց պատրաստածի մասին երեխաները  հորինում են հեքիաթներ, պատմություններ, հայտնում են իրենց կարծիքն  ու վերաբերմունքը:  Ստացված կերպարները տեղում դառնում են  դասարանական  ներկայացման հերոսներ կամ անցած հեքիաթների հերոսներ: Երեխան իր պատրաստածը դարձնում է մի կերպար, պատմում  նրա մասին, սկսում է երևակայել  կամ դարձնում է իր անցած հեքիաթների նոր կերպար,   ստանում է աղցան, շիլափլավ: Աշխատում են, հորինում նաև խմբերով:

Տեխնոլոգիայի դասերին օգտագործում ենք տարբեր նյութեր, սննդամթերքներ: Պատրաստել ենք հետևյալը`
Արև`օգտագործված նյութերն են նարինջ ու գազար:
Ոզնի` օգտագործված նյութերն են հյութ խմելու ձողիկներ և կարտոֆիլ:
Արջուկ` օգտագործել ենք բամբակ, որը հետո ներկել ենք ջրաներկով:
Կատու` օգտագործված նյութերն են ստվարաթուղթ ու բրդյա թել:
Արև` օգտագործված նյութերն են դեղին գունավոր թուղթ ու կոնֆետի թուղթ:
Ոզնի` օգտագործել ենք խնձոր, չամիչ ու ատամ մաքրելու ձողիկներ:
Արևածաղիկ` դեղին կանաչ  թուղթ, արևածաղկի սերմեր:
Մկնիկ` մարմինը`  խաշած ձվից, ականջները` երշիկից, պոչիկը` կանաչ սոխից, աչքերը`հատիկավոր սև պղպեղից:
Խաղողի վազ` կանաչ և սև ձիթապտուղներից ու կանաչիներից:
Դդումից պատրաստել ենք ծաղկաման, լուսամփոփ, մոմակալ, մարդուկ:
Ութոտնուկ պատրաստել ենք նրբերշիկից, բարակ մակարոններից, որը հետո եփել ենք ու կերել:
Արև պատրաստել ենք հոլանդական պանրից:
Մենք նաև պատրաստել էինք  նարնջից ու գազարից արևներ, բանանից ու մանդարինից` դելֆիններ, չամիչից, խնձորից` ոզնիներ և այլն:

Կարևորը, որ չեն ստացվում միօրինակ,  ստանդարտ  աշխատանքներ: Յուրաքանչյուր  աշխատանքում երևում են երեխայի անհատականությունը, տրամադրությունը,  հոգեբանական առանձնահատկությունները: Աստիճանաբար զարգանում են սովորողի երևակայությունը,   ստեղծագործական կարողություններն  ու ընդունակությունները:

Չենք մոռանում նաև մաթեմատիկայով զբաղվել: Հաշվում ենք, թե քանի կգ մթերք օգտագործեցինք այդ աղցանը պատրաստելիս, որքան արժեն այդ մթերքները, որքան ենք վճարել: Սննդամթերքից պատրաստված աշխատանքները ձևավորելուց, պատրաստելուց  հետո երեխաները վերջում ուտում են իրենց պատրաստածը, նաև հյուրասիրում են իրենց ընկերներին և ուսուցիչներին:  Յուրաքանչյուր աշխատանք նկարում են թվային ֆոտոխցիկով:

Տեխնոլոգիայի դասերին մենք նաև նկարում ենք, ծեփում քանդակներ, պատրաստում տիկնիկներ տարբեր իրերից, նաև թափոններից: Պատրաստված տիկնիկներով տիկնիկային թատրոն ենք ներկայացնում: Ստացված կերպարները դառնում են  ներկայացման հերոսներ: Երեխան իր պատրաստածը դարձնում է կերպար, պատմում  նրա մասին, սկսում է երևակայել: Թումանյանական ստուգատեսին կավից պատրաստեցինք «Չարի վերջը» հեքիաթի հերոսներին, ու այդ քանդակները դարձան հեքիաթասացներ:

Տեխնոլոգիան կրտսեր դպրոցում չի կարող առանձնացվել երեխայի ողջ գործունեությունից: Այն տարրալուծվում և ինտեգրվում է ընդհանուր ուսումնական գործընթացի մեջ`  կազմելով դրա բաղկացուցիչ մասը:

Այն անմիջապես կապվում է երեխայի կենցաղի, նրա առօրյայի հետ: Դա կարող է լինել նաև բույսերի, կենդանիների խնամք: Դրանք կարևոր են   սովորողների մոտ տարրական հմտություններ ձևավորելու համար, նաև նպաստում են երեխայի կենսափորձի հարստացմանը, աշխարհընկալման ձևավորմանն  ու  զարգացմանը:

Դասարանում ունենք սենյակային բույսեր: Տարբեր տիպի ամաններում տնկել ենք դրանք, ուսումնասիրել ենք դրանց արմատների ձևերը, սովորել ենք , թե ինչպես պետք է բույսերը  ջրել և խնամել, մաքրել փոշուց: Ընթացքում  ճանաչել ենք, թե որն է   ծաղկի արմատը, ցողունը , տերևը: Չափել ենք ցողունի երկարությունը, տեղում կազմել առաջադրանքներ: Յուրաքանչյուր երեխա ամանով  բերել է իր  բույսը: Հաճախ տվյալ բույսի մասին հորինում ենք հեքիաթ, անուն, ազգանուն տալիս նրան, նկարագրում կամ բնութագրում ենք այն:  Հետո նկարում ենք կամ տարբեր նյութերից պատրաստում այդ բույսը:
Գ
արնան սկզբին դասարանի երեխաների մեծ մասը բերեց տնկիներ և ծառեր, որոնք պետք է տնկեինք դպրոցի արտաքին կամ ներքին բակում: Այդ ժամանակ  ընկեր Գոհարի հետ սովորեցինք տարբերել ծառերի տեսակները, ուսումնասիրեցինք դրանց արմատները: Միևնույն ժամանակ իմացանք  ծառ տնկելու ձևը, որի ընթացքում նաև  սովորեցինք  գործիքների տեսակները` օրինակ` բահ, փոցխ,  պատգարակ  և դրանցով  ճիշտ  ու անվտանգ աշխատելու ձևերը:Երեխաները կարողացան ծառ տնկելու  համար բահով հողը փորել, փոցխով մաքրել հողը:    Դրանից հետո պարբերաբար  հետևում ենք ծառի աճին, խնամում այն,  ջրում:  Տնկելուց հետո յուրաքանչյուր ծառի համար սարքել ենք ծառի անձնագիր, ուր նշել ենք ծառի տեսակը, ծառ բերողի անունը: Արդյունքում  եղավ այն, որ երեխաները սովորեցին  ոչ միայն ծառ տնկել,  այլ  ծառը  խնամել և   մեծացնել:  Մի  քանի օրից կունենանք հավի ճտեր, կարծում եմ, կմեծանան ու փարթամ հավեր ու աքլորներ կդառնան: Կկերակրենք, կտաքացնենք, որ շուտ մեծանան:

Թվային ֆոտոխցիկով նկարում ենք մեր բույսերն ու կենդանիները, համացանցից դուրս ենք բերում մեր բույսերի, կենդանիների խնամքի և այլ բաների մասին կարևոր տեղեկություններ, ռուսերենի ուսուցչի օգնությամբ երեխաները թարգմանում են, նյութը մուտքագրում ենք և կազմում ենք մեզ շրջապատող բույսերի և կենդանիների պատկերազարդ հանրագիտարանը: