Գայանե Առաքելյան

Ուսումնահասարակական աշխատանքները «Գանյան» դպրոցում.
ուսումնահասարակական աշխատանքի նախագծման ու իրագործման դերը սովորողների էկոլոգիական մտածողության դաստիարակման գործում

Ուսումնահասարակական աշխատանքը «Մ. Գանյան» դպրոցում դարձել է առօրյա. կանոնավոր կերպով կազմակերպվում են ուսումնական ճամփորդություններ, շաբաթօրյակներ, հանդիպումներ հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ …
Դպրոցում է «Մաքուր համայնք» ծրագիրը:
3-րդ ուսումնական տարին է, ինչ մեր դպրոցում է ԷՌՕԴԾ-ն ` Էներգիայի և ռեսուրսների օգտագործման դպրոցական ծրագիրը:
ԷՌՕԴԾ-ն միջազգային նախագիծ է, որը նպաստում է սովորողների դաստիարակմանը` որպես ապագայի կայուն էներգետիկայի շարժող ուժ:

Նախագծի պատմությունը

1. ԷՌՕԴԾ- միջազգային կրթական նախագիծը 1996 թվականին հիմնվել և ֆինանսավորվում է «Բնության պահպանության նորվեգական ընկերություն» կազմակերպության կողմից:
2. Մինչ այսօր նախագիծը ներդրվել է Նորվեգիայում, Շոտլանդիայում, Ֆինլանդիայում, Լատվիայում, Լիտվայում, Էստոնիայում, Լեհաստանում, Հունգարիայում, Չեխիայում և Ռուսաստանում:
3. 2000 թվականից նախագծին միացել են ՈՒկրաինան, Բելոռուսը, Մոլդովան, Հարավային Կովկասի և Միջին Ասիայի երկրները:
4. Հայաստանը նախագծին միացել է 2000 թվականին:

ԷՌՕԴԾ կրթական նախագծի նպատակը

1. նպաստել սովորողների մոտ էկոլոգիական գիտակցության դաստիարակմանը,
2. կենտրոնացնել հասարակության ուշադրությունը էներգաարտադրության, էներգիայի և ռեսուրսների խնայողության, շրջակա միջավայրի պահպանման խնդիրների վրա
3. հիմնավորել էներգիայի և ռեսուրսների խնայողության անհրաժեշտությունը
4. կրթել ու դաստիարակել բնապահպանորեն կայուն և անվնաս ապրելակերպի սովորություններ սովորողների մոտ
5. սովորողներին ներգրավել էներգիայի և ռեսուրսների խնայողության օգտակար գործունեության մեջ
6. սովորողների մոտ մեծացնել երևակայությունն ու ինքնուրույն մտածելու կարողությունը:

Չէ՞ որ այսօրվա դպրոցականները վաղվա որոշում կայացնողներն են...

ԷՌՕԴԾ ծրագրի իրականացումը

• Ծրագրին մասնակցում են ԷՌՕԴԾ խմբեր Հայաստանի 11 մարզերի դպրոցներից
• Ծրագրին մասնակցող ուսուցիչներն աշխատում են կամավորական սկզբունքով
• Տպագրվել և տարածվել են «ԷՌՕԴԾ դասագիրքը», «Աշակերտական տետր», «Ձեռնարկ ուսուսցչի համար», «Ուսուցչի ուղեցույց», «Ազգային լրացում» ձեռնարկները:
• Կազմակերպվում են վերապատրաստման սեմինարներ և հանդիպումներ ԷՌՕԴԾ խմբերի ուսուցիչների և աշակերտների համար:
• Սովորողները ոչ միայն ուսումնասիրում են առարկան , կատարում տեսական առաջադրանքներ, այլև հանդես են բերում նախաձեռնություն , ակտիվ ու գործնական մասնակցություն առօրյային, կատարում ընտրություն ու կայացնում որոշումներ:
• Նախագիծը թույլ է տալիս աշխատել տարբեր ձևերով` ավանդական դասի անցկացում, բանավեճ, համատեղ միջոցառումների կազմակերպում այլ խմբերի հետ:
• Կազմակերպվում են էքսկուրսիաներ դեպի էներգետիկ ձեռնարկություններ և բնության հուշարձաններ:
• Զարգացվում է ալտերնատիվ էներգիայի և էներգախնայողության գաղափարը` կրթական հաստատություններում արևային տաքացուցիչների տեղադրմամբ, պատուհանների վերանորոգմամբ ու ջերմամեկուսացմամբ:
• Ավանդական է դարձել մեր մասնակցությունը ամենամյա « ԷՌՕԴԾ-Անդրկովկասյան տարածաշրջանային սեմինար »-ին ու « Էներգիան և շրջակա միջավայրը » միջազգային մրցույթին:

ԷՌՕԴԾ նախագծի շրջանակներում մեր սովորողները, գործելով այլ երկրների դպրոցականների հետ, դառնում են կարևոր միջազգային շարժման մասնակիցն ու միջազգային տեղեկատվական ցանցի մի մասնիկը:

Նրանց այժմյան ներդրումն անհրաժեշտ է ապագայի էկոլոգիական խնդիրների լուծման համար:

Թո’ղ բնապահպանությունը դառնա սովորություն, բնավորություն, պահվածք , գիտակցություն, և վերջապես` դաստիարակություն:
Ընդհանուր ծրագրի հիման վրա մշակեցի նաև մասնավոր՝ էներգիայի և ռեսուրսների օգտագործման դպրոցական ծրագիր:  Նշանաբանը՝ «Բնության հետ ապրենք ներդաշնակ»:

Իրավիճակի նկարագրություն

• Տարածքում տիրող անհանգստացնող էկոլոգիական իրավիճակ
• սանիտարական անբավարար վիճակ
• էներգիայի անտեղի ծախս
• բնական ռեսուրսների վատնում
• բնակչության անտարբերություն
• հետագա խորացման վտանգ

Ծրագրի նպատակը և խնդիրները

• շրջակա միջավայրի բարեկարգում
•  էներգիայի ծախսի վերահսկողություն
• բնական ռեսուրսների խնայողություն
• տնտեսավարման խնայողական մտածողության դաստիարակում
• թափոնների երկրորդային օգտագործման ուղիների որոնում
• բարենպաստ միջավայրի ստեղծում

Ծրագրի շահառուներ

• մարդ - անհատ
• դպրոց – ընտանիք
• համայնք
• քաղաք – մայրաքաղաք
• հայրենիք
• մոլորակ

Ծրագրի արդյունքների չափում

• կատարված աշխատանքների արդյունքների ամփոփում ըստ փուլերի
• աշխատանքների կատարման ընթացքի լուսաբանում
• սոցիոլոգիական հարցման միջոցով համայնքի կարծիքի արձանագրում

Աշխատանքի գործընթացի նկարագրություն

• կազմավորել համապատասխան աշխատանքային խմբեր 5-11-րդ դասարանների սովորողներից
• ստեղծել ազատ գործունեության միջավայր
• կազմակերպել համագործակցային գործունեություն ենթախմբերի միջև
• աշխատանքի յուրաքանչյուր փուլում կատարել ծրագրի շտկում ըստ ընթացքի
• գործունեության ընթացքում ստեղծված աշխատանքները համակարգել
• ըստ էտապների կազմակերպել ցուցահանդեսներ
• կազմակերպել ուսումնական ճամփորդություններ
• կազմակերպել սոցիոլոգիական հարցում
• անցկացնել տուգատեսներ:

Մեր աշխատանքային եռուզեռը նախապատրաստեց յուրաքանչյուրիս, անկախ ապագա մասնագիտության ու զբաղմունքի, բնական միջավայրի: գրագետ, խնայողական ,քաղաքակիրթ օգտագործման ու պահպանման համար, նպաստեց մեր էկոլոգիական կուլտուրայի բարձրացմանը, հասարակություն-բնություն փոխհարաբերությունների ըմբռնմանը:

Բնապահպանական գիտելիքները մարդը պետք է ստանա դեռ մանկուց, մասնավորապես` դպրոցից:

Կարևոր է երկրի պահպանությամբ մտահոգված նոր մտածելակերպով մարդու կայացման խնդիրը:

Յուրաքանչյուրս պետք է .

•  Գիտակցի բնական ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման անհրաժեշտությունը:
•  Գիտակցի իր բնակավայրի բնական ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման և շրջակա միջավայրի պահպանության գործում սեփական մասնակցության կարևորությունը:
•  Գիտակցի բնության նկատմամբ համապատասխան վերաբերմունք ձևավորող տեղեկատվության տարածման մեջ սեփական մասնակցության և քաղաքացիական արտահայտման կարևորությունը:
•  Գիտակցի բնության նկատմամբ սպառողական մոտեցումից հրաժարվելու և տնտեսական աճի արդի մոտեցումներից դեպի կայուն զարգացման անցնելու հրամայականը:
• Գնահատի իր շրջակա միջավայրի որակը և այդ առումով ձևավորի համապատասխան վերաբերմունք:
•  Գիտակցի համամոլորակային բնապահպանական խնդիրների լուծման գործում մարդկության ընդհանուր ջանքերի միավորման և դրանում յուրաքանչյուրի մասնակցության կարևորությունը: Աշխարհի բնակչության միջին տարեկան հավելաճը կազմում է 100 մլն. մարդ: Այս թվից ու նրանաից բխող հետևանքներից հանգում ենք մեկ եզրակացության. երկրի բնական հարստություններն աստիճանաբար կրճատվում են, կրճատման տեմպերը` ավելի ու ավելի արագանում: Բնական միջավայրի աղտոտման տեմպերը մեծանում են:

Հետևություն
Մարդկությանը փրկելու գլխավոր միջոցը բնօգտագործման ու բնապահպանության կտրուկ բարելավումն է, էկոլոգիապես անվտանգ զարգացումը ինչպես համաշխարհային, այնպես էլ առանձին պետությունների , ազգերի , համայնքների ու անհատների մակարդակով: Նույնիսկ հասունանում է այն կարծիքը, որ հասարակության առաջադիմության գլխավոր ցուցանիշ պետք է համարվի ոչ թե նավթի, քարածխի, մետաղների, անտառափայտի արտադրության քանակական աճը, այլ բնակչության բարեկեցության այնպիսի բարձրացումը, որն ուղեկցվում է բնական միջավայրի բարելավմամբ և բնական ռեսուրսների ռացիոնակ օգտագործմամբ:

Ետ նայենք
Որպես կատարածս աշխատանքի արդյունքներ

• Ստեղծածս … արժե տեսնել
• Որպես սկիզբ ` ուրբաթօրյա շնորհանդեսին մեր մասնակցությունը …
• Յուրաքանչյուր պաստառ ուսումնական նյութ է
• Սկավառակների տեսքով աշխատանքս, որպես ուսումնական նյութ, տրվեց հանրապետության տարբեր մարզերի ԷՌՕԴԾ ծրագրի ներկայացուցիչներին
• Հիմա աշխատում ենք , այսինքն ` ունենք ասելիք
• Աշխատելու ենք. ունենք ծրագրեր
• Աշխատանքս «ճամփորդեց» Վրաստան, արդեն «մեկնել» է Լեհաստան ` միջազգային մրցույթի

• SPARE փոխանցիկ դրոշը տրվեց մեզ ,որպես մրցանակ
• Մշտապես օգտագործեցինք թվային տարբեր միջոցներ
• Աշխատանքս թարգմանվել է ռուսերեն և անգլերեն
• Որպես դասի նյութ արդեն մի քանի դասարաններում օգտագործվել է էկոլոգիայի, ռուսերենի, անգլերենի դասերին
• Արդեն երեք հոդված տեղադրվել է կրթահամալիրի կայքում…
• Սեմինար-դասը
• Պատուհանների վերանորոգման ու ջերմամեկուսացման պայմանագիրը
• «Ծառատունկ» միջոցառումը
• Ուսումնական ճամփորդություններ
• Ծնողների շնորհակալությունը

Նախագծեցինք…
Ստեղծագործեցինք…
Սիրում ենք մեր աշխատանքը…
Հավատում ենք մեր դերին…

Ունենք Էկոլոգիական մտածողություն: Որպես դրվագներ, ուրախացնող տվյալներ ասենք հետևյալը:
Սովորողները.

• Սիրում են դպրոցի տարածքն ամբողջությամբ:
• Սրտի թրթիռով հետևում են նոր տնկած ծառերի զարգացման ընթացքին:
• Նկատողություն են անում թուղթը կամ պոլիէթիլենային տոպրակը պատեհ-անպատեհ նետողին:

Ա ն ե լ ի ք շ ա տ ո ւ ն ե ն ք . . .