Погосян  Раиса

Старая сказка на новый лад 
(Об учебном переводе)

Учебный перевод является одним из приемов обучения неродному языку. В нашей школе с первого класса преподается русский язык. С первых же дней обучения учителю приходится предолевать психофизиологический барьер ученика, в чем  прекрасно помогает учебный перевод для вовлечения его в активный процесс обучения.
 
Уже третий год вместе с коллегой Орбелян  Асмик работаем над переводами с группой учащихся, которые увлечены русским языком и имеют глубокие знания армянского языка. Сегодня группа насчитывает 16 учеников.

Тексты выбираются разные. Учитываются интересы и пожелания ученика, определяется  тематика и степень сложности.  Иногда работа так захватывает  ученика,  что он ищет новый дополнительный материал, пользуясь интернетом и др. источниками.Поощряется работа в парах,группами. В прошлом году   перевод  статьи  о жизни В.Терьяна вылился в прекрасную презентацию, что было отмечено администрацией  школы.

Обучение переводу - трудный и кропотливый труд.На первом этапе предлагаются  связные маленькие тексты для перевода с русского на армянский.От простого к сложному – обязательное условие обучения,хотя бы для того,чтобы не отбить охоту, помочь поверить в свои силы.”Копаясь” в словарях, дети попутно узнают и о многом другом.Говорят же, всякая книга,побывав в руках,имеет большую воспитательную силу.

Работа с фразеологизмами, подбор разных по  стилистической окраске антонимов и синонимов,толкование словосочетаний,порядок слов в предложении, свойственный русскому языку, расширяет кругозор,   показывает красоту чужого неродного ему языка, воспитывает  уважение к культуре  др.народа

Переведены с армянского “ Праздники и традиции других народов”,сказки, басни  М.Гоша,В.Айгегци и Хнко Апера. На руках у Алексаняна Тиграна (9 кл.) перевод текста  “Азбука Морзе”. Симонян Ларисе и Торосян Лилит (7 кл.)  предложила перевод норвежских волшебных сказок,  героями которых являются тролли. Ученики пошли дальше: решили узнать побольше о вишапах из армянских сказок, о  водяных и Бабе Яге из русских сказок и рассказать о них русскоязычному читателю. Посмотрим,что у них получится.   Эйфелевой  башней  заинтересовался Агван Степанян  (10 кл.).   Орбелян предложила ему адаптированный  текст для перевода с армянского на русский.   

Сегодня, когда есть возможность широко использовать интернет, дети имеют большой  доступ к  знаниям. Мы живем в открытом мире. Интернет и новые технологии помогают интегрироваться, искать новые методы и способы обучения. Нам и нашим детям надо научиться жить в современном мире с открытой душой и с дружелюбно протянутой  всем рукой. Последние события в политической жизни нашей страны показывают, что чем больше мы будем знать об истории, обычаях и традициях народов разных конфессий, тем легче нам будет общаться и понимать друг друга.

Одним из альтернативных способов обучения языку является перевод, во время которого учащиеся приобретают не только умения и навыки перевода с одного языка на другой, но и знакомятся  с фольклором, традициями и искусством других народов. Для того, чтобы перевести  понравившуюся сказку, учащийся должен подобрать соответствующую литературу в библиотеке, с помощью интернета познакомиться с костюмами этого народа. Обязательным условием при переводе сказок других народов является то, что необходимо знать, где находится эта страна, немного об историческом прошлом этого народа.

Переводами в школе занимаемся более двух лет.Тексты для перевода подбираются с учетом интересов и пожеланий учеников. Иногда ученик сам обращается с просьбой помочь  ему с презентацией. Переводческая группа работала и по заявке коллег. Были переведены технические тексты.

Конечно, перевод на армянский язык дается легче.Конечный вариант текста  редактируется педагогом армянского языка. При переводе с армянского на русский язык  текст редактируется, соответственно, педагогом русского языка.

При первоначальном знакомстве с текстом для перевода выделяются непонятные, незнакомые слова и выражения. Словарную работу учащиеся проводят самостоятельно, используя разные словари (толковый, синонимов, антонимов, русско-армянский, армяно-русский, фразеологический). Работают группами, если текст большой и сложный. Например, тема  ,,Часы” состоит из шести частей. Над каждой частью работает группа из двух-трех учеников. Переводы представляются в виде презентаций (программа Power Point).

Результатом такого подхода в обучении языку явилось то, что ученики стали намного активнее на уроках. Они стали больше интересоваться культурой и бытом других народов.      Переводческая деятельность формирует умение работы с текстом и осуществления информативного и научного поиска для извлечения  информации из различных областей знаний по индивидуальным интересам учащегося. Воспитывает уважение и интерес к культуре и языку другого народа.

Հասմիկ Օրբելյան

Թարգմանությունն ուսուցման միջոց է

«Մայրենի լեզվի բառերը մենք զգում ենք,
ապրում, իսկ օտար լեզվինը սովորում ենք, հիշում»:
Վ. Տերյան

Հպարտությամբ ենք ասում, որ Թարգմանչաց տոնն ավելի քան 1600 տարվա պատմություն ունի: Դա մեր դպրության տոնն է, մեր մշակույթի տոնահանդեսը: Այն խոսուն վկայությունն է մեր թարգմանիչների ազգանվեր գործի: Դարեր ի վեր բարձր է գնահատվել նրանց արդար վաստակը: Այսօր շարունակվում, զորանում է այդ վաղնջական ավանդույթը:

Գնահատելով այդ գործի կարևորությունը` արդեն երրորդ տարին է, ինչ մեր դպրոցի ռուսաց լեզվի ուսուցչուհի Ռաիսա Պողոսյանը և ես աշակերտների մի ունակ ու ջանասեր խմբի հետ որոշեցինք թարգմանություններ կատարել: Այդ ամենը եղավ ինքնաբուխ, լուռ համաձայնությամբ: Ու քանի որ մեր կրթահամալիրում խրախուսվում են ազատ միտքը, ստեղծագործական նախաձեռնությունը, անցանք գործի: Արել ենք բազմաթիվ ու բազմաթեմա թարգմանություններ: Թարգմանչական խմբի անդամները միշտ հաճույքով ու սիրով են աշխատում: Հաշվի ենք առնում նրանց նախասիրությունները. շատ հաճախ երեխաներն իրենք են ընտրում նյութերը: Ուզում ենք, որ պարտադրանք չլինի, թեման հետաքրքրի նրանց, որ աշխատանքը դառնա ցանկալի: Մեր աշխատաոճի սկզբունքներից է նաև սահուն անցումը հեշտից դժվարը, բարդը: Սկզբում թարգմանում էինք փոքրիկ պատմություններ, առակներ, իսկ հետո թարգմանություններն ընդարձակվեցին, դարձան ծավալուն: Թարգմանել ենք նույնիսկ տեխնիկական բնույթի տեքստեր: Կախված թեմայի ընտրությունից` երեխաներն աշխատում են զույգերով, խմբերով կամ առանձին: Թարգմանել ենք նյութեր Թարգմանչաց տոնի, Էյֆելյան աշտարակի, Գ. Գալիլեյի, Մորզեի այբուբենի, Վահան Տերյանի կյանքի վերջին շրջանի վերաբերյալ: Դրանցից երկուսը ներկայացրել ենք կրթահամալիրի ուրբաթօրյա ցուցադրություններին: Այժմ ընթացքի մեջ է ժամացույցների մասին ծավալուն աշխատանքը:

Մեր կատարած վերջին աշխատանքն անդրադարձ է հեքիաթների զարմանահրաշ աշխարհին: Չթաքցնեմ` հեքիաթներ սիրում ենք բոլորս` մեծ թե փոքր. չէ՞ որ ամեն տարիք իր հեքիաթն ունի: Թեման գրավիչ էր, և մեր Անին ու Լիլիթը որոշեցին անդրադառնալ ռուսական և նորվեգական հեքիաթների հերոսներին: Թարգմանելով նորվեգական տրոլլի վերաբերյալ հետաքրքիր նյութը` շատ բան իմացանք այդ երկրի պատմության, աշխարհագրության, սովորույթների մասին: Աշխատանքը շնորհանդեսին ներկայացնող երեխան ազգային տարազով էր. չէ՞ որ ազգային հագուստը շատ բան է ասում ազգի բնավորության մասին:

Այս դժվարին դարում հեքիաթները մերձեցնում են մարդկանց, հոգեհարազատ են բոլոր ժողովուդներին:

Բոլոր` մեծ թե փոքր հայտնագործություններն սկսվում են այսպես.
- Իսկ ի՞նչ կլինի, եթե…

Մեր ժամանակը չտեսնված հայտնագործությունների ժամանակ է: Այնպես որ հրաշք հեքիաթներն այսօր էլ են պետք մեզ: Դրանք բոլոր ժամանակների համար են. աշխարհը բարության շատրվանների մեծ կարիք ունի: Ահա թե ինչու որոշել ենք, որ մեր աշխատանքը շարունակական լինի: Ուզում ենք անդրադառնալ այլ ժողովուրդների հեքիաթների ևս:

Թարգմանություն կատարելը բարդ ու տքնաջան աշխատանք է: Կարևոր նախապայմաններ են երկու լեզուներին էլ տիրապետելը, ճշգրիտ հոմանիշների ընտրությունը, դարձվածքների խոր իմացությունը: Կարևոր են դիպուկ ու արտահայտիչ բառերի գործածումը, հուզական կողմի ապահովումը, ոճի պարզությունը: Աշխատանքի ընթացքում լինում են դժվարություններ: Մենք օգնում ենք երեխաներին. կատարում ենք տարաբնույթ շտկումներ, խմբագրում ենք, փորձում թարգմանությունը դարձնել անթերի: Մեզ օգնում են ամենազոր բառարանները, զանազան տեղեկատուները: Իսկ նոր տեխնոլոգիաների դերն ուղղակի բացառիկ է: Մեր երեխաները հմտորեն օգտվում են համակարգչից (ասեմ, որ համակարգչի սենյակը նրանց սիրելի անկյունն է), նյութեր քաղում համացանցից (ինտերնետից): Թարգմանությունը պատրաստ լինելուն պես երեխաները կատարում են համակարգչային ձևավորում: Նրանք հետզհետե վարպետանում են այդ գործում ու դառնում ավելի վստահ:

Թարգմանությունն օգնում է, որ երեխան ավելի տեղեկացված, գրագետ ու լայնախոհ լինի: Հարստանում է նրա բառապաշարը, միտքը դառնում է ճկուն, ընդլայնվում է մտահորիզոնը:

Բառերը, որ օդ ու ջրի պես անհրաժեշտ են մեզ, թարգմանությունների ընթացքում ավելի են հղկվում ու նորանում: Լեզվական անսպառ հնարավորությունների հարուստ շտեմարանն իր ճկունությամբ երեխաների ամենամեծ օգնականն է: Ու հնարավորին չափով օգտվում ենք այդ գանձարանից:

Այսօր, քան երբևէ, փոխադարձ ըմբռնում ու արժևորում է հարկավոր: Թարգմանությունների օգնությամբ մարդիկ իրար ավելի լավ են հասկանում, ավելի լավ են ճանաչում միմյանց անցյալն ու ներկան: Թարգմանությունն օգնում է խաղաղ ու բարեկամաբար ապրելուն: