Վերապատրաստման մոդուլների ստեղծում և վերամշակում
Մոդուլների զարգացման ընթացքը

2006 թվականից «Մխիթար Սեբաստացի» ՀՀ ԿԳՆ պատվերով կրթահամալիր մշակված և իրականացվող «Հանրակրթական դպրոցում նախապատրաստական ուսուցում» ծրագիրը (այսուհետ Ծրագիր) Հայաստանի տարբեր մարզերի և Երևան քաղաքի դաստիարակների վերապատրաստումներ է  իրականացնում:
 
Սկզբում մեկշաբաթյա վերապատրաստման մոդուլ կազմվեց, որը  հիմնականում տեսական խնդրներ էր լուծում: Առաջին երկու վերապատրաստումներից պարզ դարձավ, որ միայն տեսական վերապատրաստումը արդյունավետ չէ, որ մեկ շաբաթն էլ բավական չէ և տեսական նյութի    և գործնական  հմտությունների փոխանցումը լիարժեքորեն իրականացնելու, որոշակի արդյունքի հասնելու համար: Անցանք երկշաբաթյա վերապատրաստումների:  Վերապատրաստումների ժամանակը երկարաձգվեց` դառնալով երկշաբաթյա: Հենց վերապատրաստումների ընթացքում էլ փոխվում էր նաև մոդուլի բովանդակությունը: Կարևորվեցին աշխատանքային հմտությունների փոխանցումը, և մոդուլի բովանդակությունը ավելի հագեցած ու գործնական էր  դառնում: Մոդուլին զուգահեռ սկսեցինք նաև վերապատրաստումների աշխատակարգ կազմել, որը ավելի որոշակի ու գործնական  դարձրեց վերապատրաստումները: Սկզբում խումբ հավաքելը բավականին դժվար էր: Բայց վերապատրաստումների տեխնիկան ավելի արդյունավետ դարձավ, և մասնակիցներն արդեն գոհունակությամբ էին գնում մեր մոտից: Վստահությունը Ծրագրի նկատմամբ գնալով աճում էր: 

Վերապատրաստումների ծավալը գնալով մեծանում էր` ընդգրկելով մասնագիտական նոր խմբեր:  Խմբերը տարբերվում  էին մասնագիտական առանձնահատկություններով,այդ պատճառով  անհրաժեշտություն առաջացավ մոդուլները համապատասխանեցնել վերապատրաստվողների մասնագիտական զարգացման պահանջներին: Վերացավ մեկ մոդուլի հասկացությունը, և ստեղծվեցին տարբեր մասնագիտական մոդուլներ: Վերապատրաստումներն ավելի շահեցին, երբ մոդուլների ստեղծման և վերապատրաստումների աշխատանքներում ընդգրկվեց դասավանդողների ընդունակ մի խումբ: Կարևորվեցին նաև ՏՀՏ միջոցների, երգի, պարի և տեխնոլոգիական հմտությունների գործանական կիրառումը և վերապատրաստողների թիմը համալրվեց նոր մասնագետներով:  Փոխվեց նաև արդյունքների ամփոփման ընթացքը: Երկշաբաթյա վերապատրաստումների ամփոփման ձևը դարձավ տվյալ ժամանակահատվածին համընկնող ծեսի ներկայացումը (Ամանոր, Տրնդեզ, Բարեկենդան, Ծառզարդար, Զատիկ, Համբարձում, թափոններից ստեղծված հագուստների, գլխարկների, պայուսակների ցուցադրումներ, տիկնիկային ներկայացումներ և այլն): Վերապատրաստվողների գործունեությունը առավել մոտեցվեց նախակրթարանների սաների գործունեությանը, ամփոփումներն էլ դառնում են տոն, որը ևս մեթոդ է հուշում` միջոցառման իրականացման մեթոդ, հադես կոչվածից հրաժարվելու մեթոդ: Ոչ մի ամփոփում նման չէ մյուսին. Դրանց ծրագրերը կազմում են մասնակիցները, և քանի որ խմբերը տարբեր են, տարբեր են նաև իրենց կազմած նախագծերը: Ստացվում է, որ վերապատրաստումների ավարտին մասնակիցներն իրենք են փոքր մոդուներ կազմում:

Վերապատրաստվողների խառը խմբերից անցանք որոշակի  տարիքային խմբերի դաստիարակների, տնօրենների, մասնագետների վերապատրաստումների: Պարզ է, որ ամեն խմբի համար կազմվում է առանձին մոդուլ: Վերապատրաստողների երիտասարդ խումբը աստիճանաբար վարպետանում է, վերապատրաստման աշխատանքների բոլոր մասնակիցները` սկսած Ծրագրի ղեկավարից մինչև խոհարար ծրագրային խնդիրներ է լուծում: Վերապատրաստումներն այն աստիճան կատարելագործվեցին, որ երկու շաբաթվա ընթացքում ոչ միայն ծեսեր են իրականացվում, այլև վերապատրասման արդյունքում ստեղծված աշխատանքների ցուցադրություն է կազմակերպվում, աշխատանքային համատեղ նախագծեր են կազմվում: Ավելի ակտիվ սկսել է գործել  Ծրագրի համախոհների ակումբը: Ամեն ծաբաթ Աշտարակի, Նոր Նորքի, Աջափնյակի, Արտաշատի դաստիարակները մասնակցում են շաբաթօրյա մասնագիտական վերապատրաստումներին, քննարկումներին: Այսինքն` վերապատրաստումները դուրս են եկել մոդուլների շրջանակներից, դարձել են շարունակական և համագործակցային: Հենց այս համագործակցությունն էլ նպաստում է վերապատրաստումների ծավալի և աշխարհագրության մեծացմանը:  Պատահական չէ, որ ԾԻԳ-ը հենց մեր Ծրագրին պատվիրեց համաշխարհային բանկի պիլոտային ծրագրի մասնակից Շիրակի և Սպիտակի տարածաշրջանների դպրոցների տնօրենների վերապատրաստումը, որոնց համար ևս առանձին մոդուլ կազմվեց: Հայաստանում երևույթ էր երաժիշտ-դաստիարակների վերապատրաստման արդյունքում ստեղծված երգչախմբերը:  

Մոդուլների լրամշակումներին նպաստեցին նաև Ծրագրի և ծրագրային ժողովածուների հրատարակումը, որոնց կարիքը ծատ է զգացվում նախակրթարանային գործունեություն կազմակերպելիս: Սեմինար-պարապմունքների ժամանակ տպագրված նյութերի գործածությունը վերապատրաստողների աշխատանքն ավելի արդյունավետ ու նպատակային է դարձնում:

Ծրագիրը հրատարակության է պատրաստում մոդուլների մի ամբողջական շարք`
2-4 տարեկանների դաստիարակների վերապատրաստումներ

• «Նախնական ուսուցումը որպես 5 տարեկանների ծրագրված զարգացման արդյունք» 5 տարեկաննորի դաստիարակների վերապատրաստում - 2 տարբերակ
• Երաժշտության դաստիարակների վերապատրաստում
• Նախակրթարանների տնօրենների վերապատրաստում
• 5 տարեկանների մեկամյա ուսուցում կազմակերպող դպրոցների տնօրենների վերապատրաստում
• Ռոդարիական մեթոդները նախակրթարանում. բանավոր խոսքի զարգացում
• ՏՀՏ հմտություններ
• Երաժշտական խաղեր
• Տեխնոլոգիա- տիկնիկագործություն
• Ծնողի կրթության կազմակերպում

Առանձնահատուկը

• Վերապատրաստումներն անց  են կացվում  կրթահամալիրի դպրոց-պարտեզներում, որը մասնակիցներին հնարավորություն է տալիս տեղում ականատես և մասնակից լինել ծրագրի իրագործմանը:
• Վերապատրաստողները կրթահամալիրի ծրագիրը յուրացրած դասվար-դաստիարակներն  են, ովքեր մասնակցել են ծրագրի ստեղծման և փորձարկման, լրամշակման   աշխատանքներին:
• Վերապատրաստվող յուրաքանչյուր խմբի համար կազմվում է առանձին համապատասխան մոդուլ և աշխատակարգ:
• Մոդուլի հեղինակները միաժամանակ հետազոտական աշխատանքներ են կատարում Ծրագրի շրջանակներում, որն ավելի վստահ ու հմուտ է դարձնում նրանց:
• Մոդուլները կազմելիս անպայման հաշվի են առնվում վերապատրաստվողների առաջարկություններն ու դիտողությունները:

Առաջարկ
Ստեղծել վերապատրաստողների խումբ աշխատող դաստիարակների հետ ընդհանուր ծրագրեր և նախագծեր իրականացնելու համար:

Հայարփի Սաղաթելյան
վերապատրաստվող

Ապրիլի 6-17-ը մասնակցել եմ «Հանրակրթական դպրոցում նախապատրաստական ուսուցում» ծրագրի վերապատրաստումներին: Մեզ տրամադրվեց աշխատակարգը, ծանոթացանք վերապատրաստման նախագծին: Վերապատրաստումից հետո վերապատրաստվող ամողջ խումբը մի շարք հարցերի շուրջ միակարծիք էր.

1. Աշխատանքի կազմակերպման մեթոդները մեզ ազատություն տվեց, մենք սկսեցինք նաև ստեղծագործել:
2. Այն խիստ գործնական էր, որի պատճառով էլ շատ օգտակար:
3. Մեծերի վերապատրաստումը մաքսիմալ մոտեցված էր երեխաների օրվա գործունեությանը, որը ուսուցողական էր դաստիարակների համար:
4. Հաշվի առնվեցին նաև վերապատրաստվողների կարծիքներն ու դիտողությունները, դրանք լրջորեն քննարկվում էին:
5. Ազգային դաստիարակությունը բնական էր, առանց լոզունգների, ճիշտ էր ընտրված նյութը, որը հասանելի էր բոլորիս:
6. Դաստիարակը այդ օրերի ընթացքում ազատվեց թելադրողի, կարգադրողի իր կարգավիճակից, կարծես համոզվեցին, որ ազատ երեխան ստեղծագործական գործունեության մեջ ավելի անկաշկանդ է:
7. Անգամ փոխվեցին դաստիարակների շարժումները. նրանք ավելի ազատ էին իրենց գործողություններում, նպատակը իրագործելու համար չէին խուսափում այն շարժումներից, որոնք վաղուց գուցե մոռացել էին:
8. Դաստիարակները իրենց հետ անփոխարինելի գրական և երաժշտական նյութ տարան. վերջին օրերին նրանք քթի տակ ու բարձրաձայն երգում էին սովորած երգերը:
9. Տեխնոլոգիայի պարապմունքներին թափոնների օգտագործումը հարմարեցված էր ծրագրի խնդիրներին. դա ավելորդ ծախսերից խուսափելու և էկոլոգիական դաստիարակության լավ միջոց է:

Կարծում եմ, որ այս ամենը աշխատանքի ճիշտ նախագծման և կազմակերպման արդյունք է: